‘Grote uitdagingen voor zuivelindustrie’

Dat perspectief levert wel spanning op voor de huidige zuivelcoöperaties, want hoe kies je tussen kwantiteit, het aantal leden en het melkvolume aan de ene kant, en waarde en hoogwaardige activiteiten aan de andere kant?

Het nieuwe verdienmodel is ook een dilemma voor de bestuurders. De vraag is of het huidige ‘aanbod-gedreven’ model waarop coöperaties gebaseerd zijn, nog houdbaar is in de toekomst. Maar er moet wel wat gebeuren.

Fase van krimp

Het Nederlandse zuivelcluster zit namelijk in een nieuw fase, die van krimp. Ondanks deze dreiging zien we dat het grootste deel van de sector de strategie niet wijzigt. Die strategie is nog gebaseerd op een groeimodel. Tegen internationale trends in en dus een behoorlijk risico.

Samen met de Nederlandse kenniscentra zijn de Nederlandse zuivel-multinationals wel al volop met noodzakelijke transitie bezig. Alternatieven voor de zuivelindustrie zijn hard nodig. Vooral de magere- en vollemelkpoeder en kaas, waarin nu het meeste van de Nederlandse melk gaat, zit in de gevarenzone.

Veel partijen zijn nu al bezig om stap voor stap het huidige systeem te verduurzamen

Het Nederlandse zuivelcluster is gelukkig toonaangevend op efficiency en duurzaamheid, dus waarom zullen we daar dan niet van profiteren? En andere landen helpen. Het exporteren van kennis en technologie sluit prima aan bij de politieke en economische ambities van opkomende landen. Dit is een unieke kans voor onze zuivelsector.

Uitdagingen

Veel partijen zijn nu al bezig om stap voor stap het huidige systeem te verduurzamen zonder dat het verdienmodel aangepast wordt. Maar dit gaat te langzaam. Er zijn uitdagingen rondom bodemkwaliteit, waterkwaliteit en stikstof die alle aandacht opeisen. Toch is een snelle systeemverandering nodig om de sector economisch vooruit te helpen.

Koplopers zijn actief met plantaardige eiwitten

Een kansrijke actuele innovatie-ontwikkeling is de beweging naar het gezonder maken van de levensstijl. Voeding speelt hier een belangrijke rol in en de gezondheidssector ontwikkelt in hoog tempo nieuwe programma’s vanuit het idee ‘Food is een medicijn’.

Minder beslag op grond

Op deze manier naar nieuwe kennisontwikkeling kijken past bij de uitdagingen van de 21ste eeuw en is veelbelovend. Ook de overheid, ‘Wageningen’ en diverse koplopers die actief zijn met plantaardige eiwitten en kringlooplandbouw ontwikkelen zich in die richting.

Bijkomend voordeel is dat er minder beslag wordt gelegd op grond en er minder melkvee nodig is. Al is dit voor sommigen natuurlijk een hard gelag. Juist coöperaties en familiebedrijven denken aan de lange termijn en zijn goede rentmeesters. Ik vertrouw erop dat kaas- en melkpoederproducenten en handelaars ook in de toekomst de paradepaardjes van een hoogwaardige en duurzame economie zijn.

Richard Janssen is verbonden aan Nyenrode business universiteit.