Bodemgezondheid is de basis van je bedrijf: gewassen groeien immers beter op een gezonde bodem. Die gewassen zijn hierdoor weerbaarder tegen weersextremen (droogte en wateroverlast), bodemziekten en -plagen.

Wat is bodemgezondheid?

Een gezonde bodem heeft een positieve invloed op de omgeving en het ecosysteem. Zo draagt een gezonde bodem bij aan optimale gewasopbrengsten. Oftewel: gewassen die in dergelijke bodems groeien, gedijen goed en geven hoge opbrengsten. Daarnaast stimuleert een gezonde bodem de biodiversiteit. Dit houdt in dat een breder scala aan planten, dieren en micro-organismen in staat is om te overleven en te floreren. Dat vergroot de natuurlijke diversiteit.

Bovendien is een gezonde bodem weerbaarder tegen diverse vormen van stress, zoals langdurige droogte, wateroverlast en ziekten en plagen. Dit betekent dat de bodem en de gewassen die erin groeien beter in staat zijn om te overleven en te gedijen, zelfs in uitdagende omstandigheden.

Wat is bodemdiversiteit?

Bodemdiversiteit verwijst naar de verscheidenheid aan organismen en micro-organismen die in de bodem van een bepaald gebied voorkomen. Het omvat een breed scala aan bodemleven, variërend van bacteriën, schimmels en algen tot ongewervelde dieren zoals wormen, insecten en mijten. Deze diversiteit kan ook betrekking hebben op verschillende soorten planten die in de bodem groeien. Kortom, bodemdiversiteit heeft betrekking op de variatie en verscheidenheid van alle levende organismen in de bodem, en de interacties tussen hen.

Het belang van bodemgezondheid voor boeren

De bodem is van vitaal belang voor boeren om verschillende redenen:

• Gewasopbrengsten: Een gezonde bodem is essentieel voor het behalen van goede gewasopbrengsten. De bodem levert voedingsstoffen en water aan gewassen, wat resulteert in een gezonde groei. En dat leidt tot hoge opbrengsten om inkomsten te genereren en te voldoen aan de vraag naar voedsel.
• Hogere biodiversiteit: Een gezonde bodem biedt een gunstige omgeving voor diverse bodemorganismen zoals wormen, bacteriën en schimmels. Deze biodiversiteit in de bodem draagt bij aan de algehele gezondheid van het ecosysteem. Het zorgt voor natuurlijke plaagbestrijding en verbetert de vruchtbaarheid van de bodem.
• Weerbaarheid tegen stressfactoren: Bodems die goed zijn opgebouwd en rijk zijn aan organische stof, zijn veerkrachtiger tegen stressfactoren. Denk aan droogte, wateroverlast en extreme temperatuurschommelingen. Ook houdt een gezonde bodem water beter vast, waardoor gewassen beter bestand zijn tegen droogte. Daar staat tegenover dat overtollig water efficiënter kan worden afgevoerd om overlast te voorkomen.
• Weerbaarheid tegen ziekten en plagen: Een gezonde bodem bevordert sterke, resistente gewassen. Dit vermindert de vatbaarheid voor ziekten en plagen, waardoor boeren minder afhankelijk zijn van gewasbeschermingsmiddelen. Dat komt niet alleen de gezondheid van de gewassen ten goede, maar ook het milieu en de volksgezondheid.

Voorkom bodemziekten en plagen

Bodemziekten en plagen kunnen aanzienlijke schade aan gewassen toebrengen. Daarom is het essentieel om de gewassen nauwkeurig te monitoren. Het herkennen van symptomen is de eerste stap naar effectieve preventie. Dit kan worden bereikt door een uitgekiende gewasrotatie, de juiste keuze van gewassen en rassen, en het gebruik van groenbemesters. Zo voorkom je dat schadelijke aaltjes of schimmels de overhand krijgen.

Groenbemesters

Voor een gezonde groei is het cruciaal dat gewassen op het juiste moment voldoende voedingsstoffen uit de bodem kunnen opnemen. Vanwege de strengere bemestings- en uitspoelingsnormen is er beperkte ruimte voor extra bemesting om tekorten aan te vullen. Het verrijken van de bodem met organische stof en het verbeteren van de bodemstructuur zijn van vitaal belang. Zo kunnen gewassen te allen tijde voldoende mineralen uit de grond halen. Dat kan door groenbemesters te telen. Het onderwerken van groenbemesters zorgt namelijk voor veel organische stof in je bodem. Daarbij helpt groenbemesting bij het voorkomen van verstuiving en verslemping.

Bodemstructuur

Een gezonde bodem heeft een goede bodemstructuur en bevordert de beworteling van de gewassen. Dat draag bij aan een effectieve opname van water en nutriënten. Problemen bij bodemstructuur ontstaan door slemp, verdichting en verstuiving. Dat heeft allemaal invloed op hoe bewerkbaar de grond is. Elk type bodem vergt immers een andere aanpak door de akkerbouwer.

Grondbewerking

Ook het gebruik van machines heeft effect op de bodemkwaliteit. Denk aan invloed op het bodemleven, de afbraak van organische stof, het ontstaan van storende lagen en optreden van slemp of stuiven. Als akkerbouwer moet je bij het bewerken van de grond rekening houden met deze factoren om een gezonde bodem te garanderen.

Organische stof

Organische stof versterkt de bodemgezondheid op allerlei manieren. Zo levert het nutriënten als stikstof en fosfaat aan gewassen en voorkomt dat deze uitspoelen. Daarnaast is organische stof van groot belang in de waterhuishouding. Het neemt namelijk veel water op, zodat gewassen minder snel verdrogen. Tot slot zorgt organische stof voor een goede bodemstructuur. Het maakt zwaardere grond makkelijker te bewerken. In een lichte bodem houdt het mineralen vast die voor stabiliteit zorgen. Hierdoor is de bodem minder stuifgevoelig en houdt het winderosie tegen.

Waterhuishouding

Langere droge perioden en extremere hoeveelheden neerslag door klimaatverandering vereisen een bodem die daar tegen bestand is. Daarbij is de waterhuishouding in de bodem cruciaal voor de groei van het gewas en een goede oogst. Het juiste bodemvochtgehalte bereik je door de juiste hoeveelheid organische stof aan te voeren, maar ook door groenbemesters te telen en passende grondbewerking toe te passen.