Alles over ketose: slepende melkziekte

Ketose is een metabole aandoening - een stofwisselingsziekte - bij melkkoeien die ontstaat als gevolg van een negatieve energiebalans in de eerste weken na afkalven. De koe neemt dan onvoldoende energie op om aan de verhoogde energievraag door de melkproductie te kunnen voldoen en mobiliseert vetreserves in het lichaam om het energietekort te compenseren. Hierbij ontstaan zogeheten ketonlichamen (aceton, acetoacetaat, en beta-hydroxyboterzuur).

Ketose blijft meestal subklinisch, de symptomen zijn dan onzichtbaar. Bij doorontwikkeling van de aandoening ontstaan klinische symptomen die een lagere melkproductie, verminderde eetlust, sloomheid door een slechtere conditie, een acetongeur (door de ketonen) en gevoeligheid voor andere ziekten, zoals mastitis en baarmoederontsteking, tot gevolg hebben. Mogelijke complicaties zijn een vervette lever en neurologische verschijnselen. Te vette koeien of ongeschikt voer tijdens de droogstand verhogen het risico op ketose.

Ketose wordt ook wel slepende melkziekte genoemd en komt relatief vaak voor. De economische schade is aanzienlijk en beloopt tot circa €250 per ziektegeval.

Maatregelen tegen ketose

Voermaatregelen

• Droogstand: Verlaag de energiedichtheid van het rantsoen door gebruik van hooi, stro of minder energierijk ruwvoer (800 VEM/kg droge stof).
• Transitiebegeleiding: Monitor de voeropname en energiebalans in de overgangsperiode. Voer zetmeelrijke voeding om de glycogene energie te verhogen en voorkom te energierijk ruwvoer.
• Voedingsopname: Verhoog de voeropname met kruiden zoals paardenbloem en cichorei.

Behandeling

• Medicatie: Gebruik propyleenglycol, vitamine B12 of glucose bij klinische gevallen.
• Melkfrequentie: Melk eenmaal daags om de energiebehoefte tijdelijk te verlagen.

Diagnostiek en monitoring

• Metingen: Gebruik ketosemeters om ketonlichamen en vetzuren in bloed-, melk- of urinemonsters te monitoren en te analyseren.
• Techonologie: Slimme technieken en het combineren van data zijn al beschikbaar en ook metingen via de melkrobot zijn mogelijk. Verschillende systemen genereren of gebruiken data naast de individuele koegegevens in het managementsysteem. Koeien met een verhoogd risico kunnen zo worden opgespoord.
• Melkrobots en algoritmes kunnen real-time gegevens gebruiken om het risico op ketose te voorspellen.

Preventieve maatregelen

• Genetische selectie: Fokprogramma’s gericht op het fokken van melkkoeien met een lagere aanleg voor ketose.
• Kruidengebruik: De weerbaarheid en het immuunsysteem versterken.

Biosecurity

• Huisvesting: Zorg voor voldoende liguren (12-14 uur per dag) en vermijd overbezetting.
• Transitiemanagement: Minimaliseer stress in de stal en verbeter de voeding rond afkalven.

Links

- Koe met ketose knapt eerder op door minder melken
- Conditiescore om risico op ketose te voorspellen
- Gezonde lever beperkt ketose
- Ketose voorkomen kan al in de droogstand
- Rijkere grasopbrengsten funest voor droge koe
- Hooi als sleutel tot succes bij melkvee
- Ruwvoerpositie melkveebedrijf beter, weinig bijsturing rantsoen
- Met kruidengeneeskunde ketose te lijf
- Dierwetenschapper: ‘Continu monitoren koegezondheid gaat veel brengen’
- Melk en bloed geven steeds meer prijs over welzijn koe
- Slimme technieken in koeienstal, wordt AI gamechanger?
- Melkveehouders kunnen steeds meer met data
- The changing concept of ketosis in dairy cattle
- Detecting ketosis: a time-saving method