Alfa: kritieke melkprijs stijgt naar bijna 53 cent

De accountants noemen deze kritieke melkprijs ’ongekend hoog’. Oorzaken zijn de gestegen rente en de inflatie, alsmede de afbouw van de derogatie waardoor kosten voor mestafzet en kunstmest zullen stijgen. Alfa voorziet een lastige periode voor de melkveehouderij, maar uiteindelijk zou de melkprijs toch weer boven de kritieke prijs komen.

De melkprijs ligt op dit moment met 41 cent al ruim onder de huidige kostprijs. Daardoor zijn er nu al betalingsproblemen, constateert het accountantsbedrijf. Dat is opmerkelijk, omdat het afgelopen jaar juist de boeken in is gegaan als een superjaar met hoge melkprijzen. Het gemiddelde was van juli 2022 tot en met juni 2023 ruim 58 cent bij een kostprijs van 48 cent. De kentering is snel gegaan. Geert Veenstra van Alfa Fryslân wijst erop dat in tien maanden de basismelkprijs 20 cent is gezakt.

De kritieke melkprijs is een indicator die aangeeft bij welke melkprijs een bedrijf nog aan alle betalingsverplichtingen kan voldoen. Er zijn wel flinke verschillen tussen de bedrijven.

Kosten verlies derogatie

Afbouw van de derogatie gaat melkveehouders financieel hard raken en is daarmee een van de oorzaken van de stijging van de kritieke melkprijs. Alfa becijferde dat een gemiddelde ondernemer met 55 hectare grasland er € 38.000 nadeel van heeft per jaar, na volledige afbouw van de derogatie (2026). Daarbij is het volgens het bedrijf nog maar de vraag óf de mest in alle gevallen wel opgehaald kan worden. Veenstra: “Groter risico dan de prijs per ton is momenteel de onzekerheid of de mest überhaupt wel wordt opgehaald!”

Krimp van het eigen bedrijf is geen goede oplossing voor dit probleem, aldus Alfa. De variabele kosten dalen dan wel, maar de vaste kosten niet. Dit wordt onderbouwd met een voorbeeldberekening voor een doorsnee bedrijf. Bij een productieverlaging van 40% komt de kritieke melkprijs in het jaar 2026 op maar liefst € 68,60 per 100 kilo melk, veel meer dan de € 52,90 per 100 kilo in een scenario zonder krimp. Het effect van krimp, of extensivering, hangt uiteraard wel sterk af van de individuele omstandigheden zoals de hoogte van de fanciering, de ligging van het bedrijf en de ruwvoerpositie.

’De sector moet de komende jaren zien te overleven’, aldus Alfa. Een daling van het aantal melkveehouders van 30-50% is volgens Alfa niet ondenkbaar en lijkt een realistisch scenario voor de sector. Wel zou een prijsstijging onvermijdelijk zijn. In de publicatie ’Cijfers die Spreken’ maakt Veenstra een duidelijk statement: ‘Een gezonde melkveehouderij is in mijn beleving niet afhankelijk van de focus op duurzaamheid en klimaat, maar vooral van de focus op de kostprijs en goede resultaten met duurzaamheid, klimaat en milieuruimte als kaders waarbinnen het moet gebeuren.’