‘Zelf aan de knoppen draaien’

Ruim 40% doet aan verbreding en dat levert leuk geld op. Best iets om over na te denken.

Ruim vier op de tien agrarische bedrijven houdt er een neventak op na. Dat blijkt uit nieuwe CBS-cijfers. Vier op de tien! Ik wist dat het veel was, kijk om je heen en je ziet de ontwikkeling. Maar zóveel, dat was toch een verrassing.

Ik weet dat er nu lezers zijn die dit als een negatieve ontwikkeling zien, als een noodzakelijk kwaad omdat je kennelijk met ‘gewoon’ boeren niet genoeg meer verdient. Uiteraard is dat de schuld van de linkse media, van hypocriete burgers en supermarkten die te weinig betalen. O, en laten we de overheid niet vergeten, die vermaledijde overheid die met eindeloos treiteren de boerenstand om zeep helpt.

Lezers die zo denken, voelen zich veelal machteloos. Ze doen met hart en ziel hun werk en hebben helemaal geen trek in veranderingen. Niks huisverkoop, niks camping, niks zorgboerderij, het idee alleen al. Ze willen gewoon lekker melken en maaien, poten en rooien en verder geen gezeur.

Ik zeg niet dat het moet, ik zeg dat het kan

Verdienen met huisverkoop

Het is begrijpelijk, dat is ook geweldig mooi werk. Maar zo doorgaan, is ergens wel struisvogelpolitiek. Als de wereld om je heen verandert, kun je moeilijk een eilandje blijven waarop alles hetzelfde blijft. Hoe boos je ook bent, hoeveel vingers je ook wijst, het helpt niet en je wordt er zelf alleen maar nog gefrustreerder van. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen maar appels, kaas of eieren aan de poort moet gaan verkopen al blijkt huisverkoop wel enorm lucratief te zijn en tijdens de eerste lockdown vorig jaar, heeft het bij veel boeren de kas behoorlijk gespekt.

Je kunt erop afgeven, dat dit allemaal niet over ‘echte boeren’ gaat enzo. Je kunt ook denken: hé, er zijn kennelijk manieren om zelf aan de knoppen te draaien, er zijn kennelijk manieren om zelf invloed te hebben. Let wel: ik zeg niet dat het moet, ik zeg dat het kan.

Meer koeien

Tijdens een coronaproof burenbezoek op oudjaarsdag zuchtte mijn buurman dat hij boeren die maar doorgaan op de oude voet niet goed begreep. “Altijd hebben ze gewerkt volgens p x q = r”, zo signaleerde hij. Hierbij is p het aantal koeien, q de melkprijs en r het inkomen. “Als q daalt, denken boeren dat de enige oplossing om dezelfde r te houden, het verhogen van p is, ofwel meer koeien.” Het leek hem een systeem dat succesvol is geweest maar dat je niet eindeloos vol kunt houden. “Als ik boer was, zou ik op zoek gaan naar andere variabelen”, zei hij.

Veel boeren doen dat al, 42%, volgens het CBS, ofwel vier op de tien. Ruim 20% van hen realiseert met een andere q zelfs een dubbele r. Natuurlijk kun je vol blijven houden dat dit allemaal gerommel in de marge is, dat je hiermee de wereld niet gevoed krijgt en dat het niks te maken heeft met ‘echt boeren’. Maar het is wel echt geld. Misschien toch iets om over na te denken in dit nieuwe jaar.