‘Verbreding is kansrijke keuze voor agrariër’

Pak het lijstje met de deelnemers aan de verkiezing van Agrarisch Ondernemer van de afgelopen jaren er eens bij. Onder de genomineerden, en uiteindelijk de winnaars, bevindt zich een flink aandeel agrarische bedrijven met een neventak.

De activiteiten variëren van huisverkoop, agrarisch natuurbeheer, recreatie en zorg tot kinderopvang en energieleverancier. De neventak levert een substantiële bijdrage aan het bedrijfsresultaat. In al het geweld rondom milieudruk, welzijnseisen, stoppersregelingen en uiteindelijk rendabele verdienmodellen is zo’n verbreding het onderzoeken waard.

Vier toekomstscenario’s

Rabobank schetst in de Agrofoodvisie 2040 vier toekomstscenario’s voor bedrijven. Natuurlijk is verdergaande en versnelde schaalvergroting er een van. Dit blijft voor een grote groep ondernemers de route. Tegenover deze keuze staat extensivering, vaak gepaard gaand met verbreding. En stoppen als laatste optie.

Het is lastig om precieze cijfers over ‘verbrede’ bedrijven te vinden. Bij LTO circuleert een getal van 12.000. Het CBS heeft weliswaar cijfers per verbredingsactiviteit, maar erkent dat deze een onvolledig beeld kunnen geven. Steeds meer ondernemers splitsen hun bedrijf op in verschillende zelfstandige bedrijven met een eigen rechtsvorm en boekhouding. Deze bedrijven komen niet in beeld via de Landbouwtelling.

Verdere professionalisering mogelijk

De CBS-cijfers gaan over 2023. Het CBS registreert ruim 50.000 landbouwbedrijven. Op 15% is er verkoop aan huis. Ter vergelijking: in 2008 was dit nog maar 3%. Zorglandbouw, kinderopvang en recreatie blijven in aantallen bedrijven nagenoeg gelijk, maar hun aandeel op het totaal stijgt fors. Agrarisch natuurbeheer verdubbelt bijna in 15 jaar tijd. 12% van de ondernemers verricht in 2023 loonwerk voor derden. In 2008 was dit nog 3%. Nieuw in het CBS-staatje is levering van energie: ruim 6.100 bedrijven (12%).

Ook verdienmodel

En wordt er dan ook geld verdiend uit verbreding? Jazeker. Voor de helft van de bedrijven is dit minder dan 10% van de totale opbrengst. Op een vijfde van de bedrijven is het meer dan 50%.

Vooropgesteld, verbreden móét niet! En de inkomensramingen van Wageningen Economic Research over 2024 geven aan dat er weliswaar minder werd verdiend, maar nog steeds goed geboerd. Tegelijkertijd blijkt uit de belangstelling voor de stoppersregelingen dat er serieus wat aan de hand is. Het ondernemersklimaat verandert. Het beleid verandert met de seizoenen. De regeldruk is immens.

Deze week hebben we bij Boerderij aandacht voor recreatie, al ruim vijftig jaar een neventak. Steeds vaker wil de burger er in eigen land op uit. Dat is goed nieuws. De interesse in agrotoerisme groeit, variërend van camping en horeca tot vergaderplek. Er is ruimte voor verdere professionalisering om nog meer rendement uit deze tak te halen. En ook dat is goed nieuws: ondernemerschap! Juist dát was altijd en is nog steeds de kracht van het boerenbedrijf.