Varkensstal met veel licht, aangepast aan nieuwe bio-eisen

Anja (56), Bennie (60) en opvolger Celine (31) Eikelboom hebben in Lemelerveld (Ov.) een biologisch varkensbedrijf met 1.296 vleesvarkens en 6 hectare bio-grasland. De familie bouwde onlangs nieuw voor 416 varkens. De stal is grotendeels een kopie van de oude stal. Niet zonder reden, want ervaringen en resultaten zijn er goed. - Foto's: Michel Velderman

Een mooi overzicht van de nieuwe stal met de oude stal er pal rechts achter. Als emissiebeperkende maatregel moest Eikelboom vanwege de vergunning in eerste instantie investeren in een luchtwasser. Dat wilde de familie niet omdat het niet paste bij het concept van buiten varkens houden. Optie twee was een koeldeksysteem in de mestkelder. Dat had niet de voorkeur, omdat je dan een chemisch goedje gebruikt dat lastig samengaat met biologisch.

Optie drie bracht de oplossing voor de vergunning: deels intern salderen en deels stikstofrechten kopen. Eikelboom maakte gebruik van een regeling waarbij rechten gekocht konden worden van stoppende of inkrimpende boeren. Zo was een koeldeksysteem niet langer nodig.

De varkensstal telt vier lichte afdelingen met elk acht hokken voor dertien varkens. Tijdens de reportage stonden er alleen nog biggen in deze afdeling. De rest volgt in de loop van maart en april. De stal kostte inclusief uitloop €900 per plaats en is vrij recht-toe-recht-aan. Geen overdreven tierelantijntjes. Eikelboom wil vooral vlot kunnen werken met ruime gangen.

Het klimaat in de afdeling is prettig. Er ligt veel biologisch stro op de dichte vloer in de hokken. Daar is Eikelboom niet zuinig mee. Welzijn weegt zwaar en hokken moeten ook goed droog blijven. De varkenshouder verwacht jaarlijks 45 tot 50 ton bio-stro nodig te hebben.

Eikelboom is vanwege de dichte vloer sowieso scherp op versmering en heeft om die reden ook voor kleinere groepen per hok gekozen. In de oude stal werkt de varkenshouder nog met groepen van 23 of 28 dieren per hok.

Een overzicht in een van de nog drie lege afdelingen. Het vele licht valt direct op. Elk hok is voorzien van één ruim raam. Met in totaal acht ramen per afdeling is dat een groot verschil met de drie per afdeling in de oude stal.

Voor de stalbouw moest Eikelboom rekening houden met scherpere biologische eisen van Skal. Zo tellen deze voerbakken niet langer mee als ligruimte. Dat scheelt bijna een varken per hok. Ook is er binnen een gewichtsklasse bijgekomen. Boven 110 kilo is de norm minstens 1,5 vierkante meter ruimte per dier.

Eikelboom koos in de nieuwe stal voor natuurlijke ventilatie. Er is een optie om ook mechanisch te ventileren. Dat laatste was een eis voor de vergunning.

De mechanische ventilatie is vooral een ondersteuning tijdens de zomer. Ook tijdens het bezoek van Boerderij aan de stal, begin maart, werd al licht geventileerd.

De uitloop met varkens. Volgens de Skal-normen hebben de dieren tot 85 kilo buiten 0,8 m2 ruimte. Tussen de 85 en 110 kilo is dat 1,2 m2 per dier. Boven de 110 kilo komt daar nog 0,1 m2 bij. Gemiddeld worden de varkens van Eikelboom tussen de 110 en 120 kilo afgemest.

Nog een verandering. In de uitloop mag de vloer niet langer alleen uit roosters bestaan. De helft van de vloer moet dicht zijn. Het nadeel is dat die dichte vloer nat en smerig wordt als varkens daar mesten. Dan moet je in de winter binnen én buiten schoonmaken. Eikelboom koos er voor om de roosterhelft aan de buitenkant van de uitloop te plaatsen. Varkens mesten daar tenslotte het vaakst.

Eikelboom heeft geen problemen met staartbijten op het bedrijf. In beide stallen heerst veel rust, ligt voldoende stro en is ook afdoende hokverrijking; zowel binnen als buiten.

Hier is die hokverrijking te zien. Eikelboom werkt overigens met de eindbeer PIC 408. Een robuust ras dat volgens de varkenshouder goed bij biologisch past.

Celine Eikelboom vult de ruif met hooi. De familie werkt goed samen met dierenarts, vermeerderaar en voerleverancier om indien nodig op tijd te kunnen ingrijpen. Bijvoorbeeld qua dierwelzijn of door de voersamenstelling aan te passen. Daarbij is een frisse blik belangrijk. Om die reden wisselt Eikelboom binnen de dierenartspraktijk af en toe van dierenarts.

Eikelboom hoopt de goede cijfers – gemiddeld 900 gram daggroei en 1,9% uitval - van de oudste stal tenminste te consolideren. Qua spek is het doel 14 (nu nog 16). Eikelboom zet sterk in op gezondheid en dierenwelzijn. Die punten wegen zwaarder dan het laatste beetje groei.

Als de nieuwe stal straks op volle toeren draait, is het streven dat Eikelboom 3.600 varkens per jaar aan afnemer De Groene Weg levert.

Een overzicht van de oude stal uit 1998 die in 2013 tijden de omschakeling naar biologisch is omgebouwd. Op het dak liggen 240 zonnepanelen die jaarlijks 17.000 kWh leveren. Eikelboom is zo volledig energieneutraal.