Tarweoogst niet best in veel EU-landen

Begin augustus trokken we voor tien dagen met de auto vanuit Hongarije richting Belgie. Ik heb op die reis bijna de hele EU-tarweoogst kunnen zien. De kwaliteit ligt bijna overal aan diggelen.

De tarweoogst in Europa is niet best. Ik moet ook vaststellen dat de gehele as van Frankrijk naar Hongarije minstens zeven tot acht weken druk zal zijn met de tarweoogst. Dat is ondanks de steeds grotere combinecapaciteit langer dan ooit.

Fusarium

In Hongarije is de tarweoogst al bezig sinds begin juli. Vanaf de start spelen fusarium en veel te lage opbrengsten een grote rol. Aan het eind van de eerste week van augustus is de Hongaarse tarweoogst overal afgerond. De gemiddelde opbrengst zit ergens rond de 2.900 kilo per hectare.
Tijdens de oogst speelde het fusariumgehalte zwaar parten. Ik zag droogtorens draaien op koude lucht om in combinatie met de bijhorende graankuiser het meeste fusarium eruit te blazen. Soms vloog daarbij nog eens 20 procent van het graan eruit. Ondertussen zijn de klachten rond kwaliteit wat afgenomen en is de prijs al mooi tot 17,5 euro geklommen. Maar ook dat leid tot weinig optimisme bij die véééél te lage opbrengsten.

In Oostenrijk veel tarwe plat door regen en wind

Toen ik op 1 augustus naar België reed, moest ik vaststellen dat Oostenrijk er ook een rommeltje van aan het bakken was. In het belangrijkste graanteeltgebied ligt zowat tweederde van de tarwe gewoonweg plat aan de grond door zware neerslag, wind en onweer. Op veel plaatsen stond vreemd overrijp staand gewas, maar was geen enkele oogstactiviteit zichtbaar. Bij een rustpauze net voor de grens met Duitsland dook ik een tarweveld in om het gewas goed te bekijken. De aren gingen mooi gekruld, maar het graan was nog kleverig (zoals kauwgom). Op de terugreis, 10 augustus, was men dit veld net aan het oogsten. De platgerolde velden wachtten toen nog steeds op oogst. In die tien dagen was de kwaliteit er niet op vooruitgegaan. Het graan stond er een beetje potzwart bij en het witte stof bij het lossen van het graan rook naar fusarium.
In Duitsland zag ik een ietwat beter gewas staan, maar ook daar speelden weersinvloeden een rol. De oogst was meer een plukken van al veel te lang bijna rijp staande tarwe.

Moeizame graanoogst in België

Toen ik in België was, verwonderde het mij dat een veld dat ik al het ganse jaar volgde er behoorlijk beter bijstond dan het toonde in het voorjaar. Toen stond het veééél te flauw. Bij een kwaliteitscontrole van een aar moest ik vaststellen dat er zowel mooie korrels als vernepen speltkorrels in een aar zaten. Het graan was rijp, maar toen het tijdstip van oogsten naderde, regende het. Uiteindelijk heeft men in één ruk het graan proberen te ’stelen’. Rond middernacht is met vier combines uitgerukt op het 1,80 hectare groot veld. Ondanks die overmacht aan machines is het graan er niet afgeraakt. De dauw verhinderde het combinen en s’ anderendaags regende het weer. Bij een oogst van een hectare per combine per uur gaat de Belgische oogst nog lang duren.

Drassig

Eind augustus ligt de belangrijke Hongaarse graanteeltstreek rond de rivier de Tisza er nog drassiger bij dan begin juli. Grofweg een derde van de grond ligt er nog zo drassig bij dat graanzaaien dit najaar niet meer mogelijk is. In de zonnebloemen en de maisvelden staat het water tussen de rijen, het gewas toont wel goed trouwens.
Zoveel regen en nattigheid roept wel vragen op. Hoeveel wintergranen kan men hier dit seizoen uitzaaien? En zal men dan fusariumvrij zaaigoed zaaien?

Grote mechanisatie-importeur failliet

Het zal mij niet raken, maar de laatste weken wordt het hart van de grootschalige landbouw in Hongarije ernstig aangetast. Een middelgrote importeur van landbouwmachines, die vooral zijn basis heeft in graanopslag en financiering, is failliet gegaan. Banken draaien de geldkraan dicht bij de grootste spelers in integratielandbouw, de bedrijven die zaaigoed, pootgoed, bestrijdingsmiddelen en machines leveren tegen terugname van de granen. Ik ken bedrijven die met de huidige inkomsten van graan nog integratiekosten van twee jaar terug moeten betalen. Dit zal ongetwijfeld een verdere afbraak betekenen van de ondernemings-power bij de grootschalige akkerbouwbedrijven. Dat zet de deur open voor speculanten die de Europese graanmarkt willen beinvloeden.

Grootschaliger denken

Niet alleen de grootschalige graanteelt heeft problemen. Ook de kleinschaliger teelt, zoals in België, is dringend toe aan een herstructurering. De drie boeren met 10 hectare tarwe van weleer zijn nu samengevoegd tot één boer met 30 hectare. Dit zorgt dat zaaitijdstippen meer bij elkaar liggen en loonwerkers tegen grote arealen in één keer aan lopen. Dat gaat goed, zolang de oogst maar optimaal loopt. Dit jaar zien we de keerzijde. Ik vrees dat menover een langere periode moet gaan oogsten en de droger in gang moet steken. Grootschaliger denken dus!
Via een relatie met de bloemmolensector hoorde ik dat deze oogst een bloemmolen al zo heeft geacteerd om de tarwe van zijn vaste telers te kunnen afnemen zonder kwaiteitsverlies. De tijden lijken mij voorbij dat graanstockage niet meer was dan lossen van ongedroogd graan en die met de transportband of vijzel 10 meter hoog draaien. Als men niet gaat reorganiseren met droogfaciliteiten, zullen situaties als dit jaar zich steeds vaker voordoen.