Schapensterfte door blauwtong 1,6 keer hoger zonder vaccinatie

Vaccinatie tegen blauwtong heeft in 2024 gezorgd voor minder sterfte op bedrijfsniveau onder volwassen schapen en lammeren.

Dat blijkt uit onderzoek van Royal GD  onder 4.033 schapenbedrijven. In het onderzoek werden 710 beroepsmatige schapenbedrijven en 3.233 schapenhouderijen van hobbyhouders onderzocht. Hoewel vaccinatie sterfte niet blijkt te voorkomen, concluderen de onderzoekers wel dat het een effectieve maatregel is om de impact van blauwtong te beperken.

Op niet-gevaccineerde bedrijven bleek de sterfte onder volwassen schapen in 2024 1,6 keer hoger dan bij gevaccineerde schapenbedrijven. De sterfte bij schapenlammeren was op bedrijven waar de lammeren niet gevaccineerd waren 1,2 keer hoger dan op bedrijven waar de lammeren wel waren gevaccineerd.  De sterfte was op zowel gevaccineerde als niet-gevaccineerde bedrijven aanzienlijk hoger dan in de jaren voor de blauwtonguitbraak. In de weken van eind juli en augustus werden tot negen keer meer dode dieren gemeld dan in de jaren voor de blauwtonguitbraak. Omdat de verhoogde sterfte onder jonge dieren eerder in het jaar was dan bij oudere dieren, verwachten de onderzoekers dat niet alleen blauwtong voor meer sterfte onder jonge dieren zorgde in 2024, maar dat infecties met rode lebmaagworm ook tot meer sterfte heeft geleid.

Vaccinatie op bedrijven

Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van gegevens van dierenartsenpraktijken over de vaccinatie van de bedrijven. Van de professionele schapenbedrijven had 57% de dieren gevaccineerd, van de hobbymatige houders had 43% de dieren gevaccineerd tegen blauwtong. Op basis van vaccinatiegegevens schatten de onderzoekers in dat 22% van de professionele schapenhouders zowel volwassen dieren als lammeren hebben gevaccineerd. Bij de hobbyhouders was dit 16%.  De onderzoekers wijzen er wel op dat dit mogelijk een onderschatting is, omdat er ook bedrijven zijn die de vaccinatie niet door de eigen dierenartspraktijk heeft laten uitvoeren. Dit heeft ertoe geleid dat een dergelijk bedrijf als ‘niet-gevaccineerd’ is geregistreerd, maar in werkelijkheid wel gevaccineerd is.  Het positieve effect van de vaccinatie kan door deze verkeerde registratie onderschat zijn,  constateren de onderzoekers.

Bij geiten was de sterfte als gevolg van blauwtong veel lager dan bij schapen. Tijdens de BTV-3-epidemie in 2024 stierven 5.628 geiten meer dan in dezelfde periode in 2020-’22. De oversterfte in 2024 was hoger dan de oversterfte in 2023, toen er ruim 1.000 meer geiten stierven dan gemiddeld. Op geitenbedrijven die gelegen waren in BTV-3 besmet gebied was een lichte toename in sterfte meetbaar. Vooral onder geitenlammeren was sprake van verhoogde sterfte.

Vaccinatie tegen blauwtong is in Nederland vrijwillig. Veehouders moeten vaccinatie zelf betalen. In België zijn veehouders verplicht te vaccineren tegen blauwtong type 3 en 8 en het EHD-virus dat erg op blauwtong lijkt. Door gebrek aan vaccin is de uiterste vaccinatiedatum uitgesteld van 1 juni naar 1 september. De Belgische overheid heeft €40 miljoen gereserveerd om de vaccinatiecampagne te bekostigen.