Pleidooi voor EU-transitiefonds en aanpak veedichte gebieden

De Werkgroep strategische dialoog van de Europese Unie (EU) bepleit de invoering van een tijdelijk transitiefonds voor de landbouw. Ook moet er beleid komen voor veedichte gebieden.

Er moet een tijdelijk Europees fonds komen om de landbouw te helpen een snelle en duurzame omslag te maken. Dat is een van de aanbevelingen in het rapport van de Werkgroep strategische dialoog dat woensdag is aangeboden aan president Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.

Tegelijk is er beleid nodig om de milieudruk van intensieve veehouderij in bepaalde gebieden in Europa te beperken. Voorzitter Peter Strohschneider van de strategische dialoog zei gisteren dat de werkgroep er bewust voor gekozen heeft om geen bedragen en aantallen te noemen. Noch over de hoogte van het bedrag dat in het transitiefonds moet komen, noch over de vraag bij welke veedichtheid er sprake is van een te hoge milieudruk.

Verschuiving consumentengedrag en eiwitconsumptie

Peter Strohschneider zegt dat een verandering van het consumentengedrag en een verschuiving van dierlijke naar plantaardige eiwitconsumptie sowieso effect zal hebben op de veehouderij en dat de sector daarop zal moeten inspelen.

Bij de ontvangst van het eindrapport zei president Ursula von der Leyen dat het landbouwbeleid weg moet van het systeem van bestraffen en toe moet naar belonen en stimuleren. “We moeten boeren vertrouwen”, aldus Von der Leyen. Het nieuwe beleid moet erop gericht zijn om duurzame praktijken te stimuleren. Tegelijk zal de Europese Commissie meer oog moeten hebben voor de samenhang tussen het eigen beleid en de afspraken die over handel worden gemaakt met handelsblokken waar andere normen gelden, aldus het rapport.

Het tijdelijke Europese transitiefonds – Temporary Just Transition Fund – moet zowel kleine als grootschalige boeren helpen om te investeren in duurzame praktijken en systemen. Hoeveel geld er in het fonds moet komen, zegt het rapport niet. Wel zullen alle bestaande doelen op gebied van klimaat, water en natuur leidend zijn en zo nodig nog moeten worden versterkt, zei voorzitter Strohschneider. Het voorstel in het rapport van de strategische dialoog is vergelijkbaar met het transitiefonds dat het vorige kabinet in Nederland wilde instellen, maar dat nu is geschrapt.

Het rapport van de strategische dialoog is het resultaat van overleg tussen de 29 belangrijkste belangengroepen uit de landbouw, de wetenschap en de samenleving. In het rapport staan conclusies die voor een groot deel niet verrassend zijn.

Voedselproductie belangrijk voor veiligheid

Zo staat erin dat de Europese voedselproductie van essentieel belang is voor de samenleving en de veiligheid in de Europese Unie. Er is samenhangend beleid nodig om de landbouwproductie een goede bijdrage te kunnen laten leveren aan de sociale samenhang, de economie en de ecologie.

Von der Leyen zei woensdag dat de nieuwe Europese Commissie de uitkomsten van de dialoog zal betrekken bij het nieuwe landbouwbeleid. De conclusies zullen richtinggevend zijn, zei de commissievoorzitter. Von der Leyen zegt dat in de eerste 100 dagen van de nieuwe commissie een visie op de landbouw zal worden gepresenteerd.

Volgens het rapport is het mogelijk om ook in tijden van polarisatie in het debat over het landbouw- en voedselsysteem tot consensus te komen over de te varen koers. Daarbij is het wel nodig dat het gesprek tussen verschillende partijen op gang blijft. Daarvoor zal een nieuw platform moeten worden opgericht waar gesprekspartners uit de agrofood-sector samenkomen met het maatschappelijk middenveld en de wetenschap.

Ook geopolitieke belangen spelen een rol

In het rapport staat de aanbeveling om het gemeenschappelijk landbouwbeleid aan te passen “in de context van de voortdurende transitie naar duurzamere en concurrerendere voedselsystemen, het belang van het versterken van de positie van boeren in de voedselwaardeketen, toegang financiering, en de rol van handel en internationale normen.”

De consument moet meer bewust worden van het belang van dierenwelzijn en duurzame en evenwichtige voeding. Tegelijk moeten geopolitieke belangen niet uit het oog worden verloren, evenmin als klimaatverandering en economische risico’s waar de levensmiddelenketen op moet kunnen inspelen. Het rapport noemt daarbij ook het belang van innovaties en nieuwe vormen van plantenveredeling.