Oekraïne bepaalt uitwerking landbouwbeleid

Alle lidstaten hebben hun plannen voor de uitvoering van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid neergelegd in een nationaal strategisch plan. Tijdens de raad van landbouwministers werd duidelijk dat de landbouwministers aan de ene kant snelheid willen, zodat boeren al in de zomer van dit jaar duidelijkheid hebben voor de periode vanaf 1 januari 2023. Aan de andere kant willen veel landbouwministers flexibiliteit, mede om te kunnen inspelen op de actuele ontwikkelingen in Oekraïne.

Alarm bij toespraak

De vergadering van landbouwministers stond maandag in het teken van de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne. De Oekraïense minister van landbouw, Roman Leshchenko, was maandagmiddag via een videoverbinding aanwezig bij de vergadering van landbouwministers.  Aan het eind van de toespraak van de Oekraïense landbouwminister ging er een alarm af en werd hij opgeroepen naar een schuilkelder te gaan. Dat was voor de Europese landbouwministers een aangrijpend moment, waar iedereen stil van werd.

Verschillende landbouwministers toonden na afloop van de bijdrage van hun Oekraïense collega geraakt door diens bijdrage en waren onder de indruk van de levensbedreigende situatie.

Het Oekraïense ministerie van landbouw heeft bij ongeveer 2.500 boeren (goed voor 3,2 miljoen hectare) navraag gedaan over de voorjaarscampagne. Daaruit blijkt dat de voorraad brandstof voor tractoren en ander materiaal 20% van de benodigde voorraad is. De voorraden kunstmest en zaaigoed zijn iets beter (40 tot 65%). Maar zonder brandstof gaat er niets de grond in, voorspelt het ministerie.

Oekraïense boeren zijn moedig. Ze gaan de akkers op en doen wat ze kunnen, zelfs in door Russen beheerste gebieden

Ongeveer 10% van het areaal zal sowieso niet benut worden, vanwege de oorlogsomstandigheden, stelt het Oekraïense landbouwministerie. Ongeveer 15 miljoen ton aan voedsel- en voergrondstoffen ligt opgeslagen en kan niet worden uitgevoerd, vanwege de blokkade van de havens. Transport van goederen en grondstoffen per goederentrein over de westelijke grens ligt ook zo goed als stil, omdat voorrang wordt gegeven aan het transport van vluchtelingen. “Maar de Oekraïense boeren zijn moedig. Ze gaan de akkers op en doen wat ze kunnen, zelfs in door Russen beheerste gebieden”, aldus Oekraïens plaatsvervangend landbouwminister Taras Dzoba vrijdag in een online webinar over de landbouw en de voedselzekerheid. “We krijgen te maken met een periode van onrust en onzekerheid”, zegt Dzoba.

Ruimte voor teelt van eiwitgewassen

De Europese landbouwministers, die hun medeleven uitspraken met de Oekraïense bevolking, willen ondertussen meer ruimte voor de teelt van eiwitgewassen in de Europese Unie.

De Oostenrijkse minister Elisabeth Köstinger presenteerde maandag een voorstel om de teelt van eiwitgewassen in Europa te versterken. “De oorlog in Oekraïne maakt van de noodzaak om als Europa zelf te voorzien in onze behoefte een topprioriteit, vooral op het gebied van plantaardige eiwitten. De Europese landbouw en de voedingssector moeten de beschikbaarheid van voldoende voedselvoorraden verzekeren, in lijn met het verdrag van Europa.”

Komende zomer duidelijkheid

Europees landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski zei dat er in elk geval voor dit jaar ruimte zal zijn om stikstofbindende eiwitgewassen te telen op braak gelegde gronden en in ecologische aandachtsgebieden. Tegelijk wil Wojciechowski, net als een aantal landbouwministers onder wie de Nederlandse minister Henk Staghouwer, niets afdoen aan de ambities van de Boer-tot-Bordstrategie en de Biodiversiteitsstrategie als onder deel van de Green Deal.

Wojsciechowski verwacht dat boeren komende zomer duidelijkheid hebben over de uitvoering van de strategische plannen. De lidstaten krijgen eind deze maand een beoordeling. Volgens de Europees landbouwcommissaris zal er op verschillende punten nog wel een tandje moeten worden bijgezet om echt bij te dragen aan klimaat en milieu.