Natuur

Volgens een bericht in ‘Trouw’ van 21 april jongstleden vindt staatssecretaris Bleker dat we in de jaren negentig te ver zijn doorgeschoten met ruimte maken voor natuur ten koste van landbouwgrond. Hij stelde daarbij, volgens het betreffende bericht, dat een elite van politici en landschapsbeheerders op dit punt twintig jaar lang met oogkleppen heeft gelopen

Ik heb de statistiek er eens op nagekeken. Dat viel niet mee, want de bodemstatistieken van het CBS gaan niet verder dan 2008 en de registratie is in de jaren negentig nogal veranderd. Toch valt er met het beschikbare materiaal wel een globaal beeld te schetsen.

Tussen 1989 en 2008 is het landbouwareaal met ruim 130.000 ha verminderd. De oppervlakte natuur nam toe met circa 3.000 ha en die van bos met zo’n 15.000 ha. Veruit de meeste ‘verdwenen’ landbouwgrond werd gebruikt voor bebouwing, namelijk ongeveer 80.000 ha. Daarnaast was er circa 7.000 ha extra grond nodig voor verkeer en zo’n 18.000 ha voor recreatie. Tenslotte kwam er ongeveer 8.000 ha meer binnenwater.   

De inkrimping van het landbouwareaal sinds het begin van de jaren negentig hing dus maar voor een klein deel samen met de uitbreiding van de natuur. Die constatering geldt in mindere mate ook, wanneer je het bos meerekent. Andere functies, en dan vooral het bouwen van huizen en bedrijfsgebouwen en alles wat daarmee samenhangt, deden een veel grotere aanslag op de landbouwgrond. 

Misschien is er na 2008 verhoudingsgewijs wat meer landbouwgrond bestemd voor natuur, maar ook dan kun je de vermindering van het landbouwareaal niet toeschrijven aan een ‘elitaire voorkeur’ voor natuur.  

In historisch perspectief bezien is de recente uitbreiding van de natuur nogal bescheiden. In het begin van de vorige eeuw was er in Nederland bijna 600.000 ha natuurlijk terrein, toen aangeduid als ‘woeste gronden’. Daarna is de oppervlakte natuur voortdurend gekrompen, tot ongeveer 130.000 ha rond de eeuwwisseling. Pas nadien is er sprake van enige groei. Ik sluit niet uit dat daaraan tijdens het bewind van Bleker weer een eind is gekomen.