Mark Ermers (Cebeco): meeldauw brengt uienteelt in gevaar

Het is twee voor twaalf bij bestrijding van meeldauw in de uienteelt. Dat betoogde Mark Ermers van Cebeco Agro dinsdag 7 januari op de Themadag Uien van de Landbouwbeurs Noord en Centraal Nederland (LNCN) in Dronten. Worden er niet snel grote stappen gezet, dan gaat de teelt binnen enkele jaren verloren.

Valse meeldauw is een groot probleem in de uienteelt en dat probleem wordt steeds groter. Sterker, als er niet snel flinke stappen worden gezet, dan betekent dat binnen afzienbare tijd het einde van de uienteelt in Nederland. Dat hield Ermers de uientelers tijdens de themadag voor.

Het middelenpakket om de aantasting onder controle te houden is al klein en wordt naar verwachting nog kleiner. Blijft alles zoals het nu is, dan gaat meeldauw het van de uientelers winnen en kan de teelt zelfs uit ons land verdwijnen. Er is dus alles aan gelegen om dat te voorkomen.

Punt bij de zoektocht naar nieuwe maatregelen of strategieën is dat er over meeldauw in uienteelt feitelijk maar heel weinig bekend is. Heel anders dan bijvoorbeeld bij phytophthora in aardappelen, is de meeldauwproblematiek in uien tot nu toe vooral een Nederlandse kwestie, waardoor er weinig internationale kennis beschikbaar is. Stilzitten is geen optie en daarom is het een goede zaak dat het onderzoek extra aandacht krijgt. BO akkerbouw gaat nu ook financieel bijdragen aan het onderzoek van Uireka.

Maatregelen tegen meeldauw

Valse meeldauw is net als phytophthora een pseudoschimmel. Het kent een incubatietijd van 10 tot 20 dagen. Dat is afhankelijk van omstandigheden, maar ook dat is nog niet zo precies bekend. Als de aantasting zichtbaar is, betekent het dat er ook nog veel aantasting ‘onderweg’ is, waardoor de ziekte zich snel kan verspreiden en volledig uit de hand kan lopen.

Verminderen van de ziektedruk is de eerste maatregel en kent wettelijke verplichtingen. De Bloembollenkeuringsdienst controleert in opdracht van de teeltmaatregelen van de keuringsdienst NVWA of uienafval na 15 april goed is afgedekt. Een aantasting van valse meeldauw in uien mag maximaal een haard van 1.000 aangetaste blaadjes op 20 vierkante meter of verspreid aangetaste uienplanten met maximaal 2.000 aangetaste blaadjes op 100 vierkante meter zijn. Wordt de norm overschreden, dan is ‘herstel van de overtreding’ verplicht.

Praktisch punt is dan de vraag wat je als teler te doen staat. Goed monitoren, een BOS-systeem toepassen, rassenkeuze, teeltmaatregelen als zaaidichtheid en zaairichting kunnen helpen bij een oplossing. Maar het gaat om een totaalpakket aan maatregelen, dat vooralsnog niet voldoende zal zijn om de aantasting werkelijk te beheersen. Enkele rassen zijn enigszins resistent, maar ook die resistenties worden doorbroken. Anders dan bij phytophthora, muteert valse meeldauw veel minder snel. Dat is op zich een gunstige eigenschap om de aantasting onder controle te krijgen en te houden.

Contracten in de uienteelt goed lezen

Eenvoudige oplossingen zijn er niet, maar het doorbreken van de cirkel zou een flinke stap vooruit zijn. Zaaiuien, eerstejaars en tweedejaars plantuien, winteruien, het hele jaar rond staan er in Nederland ergens wel uien op het land. Die cirkel zou je moeten doorbreken. Koken van tweedejaars plantuien is een probaat middel om de ziekte druk aanzienlijk te verminderen. Toepassen van plantversterkers voor een vitaler gewas zou zeker helpen om de plant weerbaarder te maken volgens Ermers, maar hij voorziet niet dat we die op korte termijn in uien legaal mogen toepassen.

Een andere spreker op de themadag was Mieke Parmet van het Instituut voor Agrarisch Recht. Zij praatte de aanwezigen bij over de algemene voorwaarden voor de in- en verkoop van zaaiuien (AVZ) en contracten in de uienteelt. Lees goed uw contract, was een van haar boodschappen. De indruk bestaat dat dit vaak onvoldoende gebeurt. Momenteel worden de contractvoorwaarden weer aangepast. Dat gebeurt in overleg met LTO en GroentenFruitHuis. Zijn er telers die opmerkingen hebben over het contractvoorwaarden dan kunnen zij zich nog melden, aldus Parmet.