Kabinet: boer krijgt vijf jaar extra voor halvering stikstofuitstoot

De ministeriële stikstofcommissie is er bijna uit. Minister Wiersma wil de halvering van de stikstofuitstoot opschuiven van 2030 naar 2035. Haar meeste overige plannen zijn niet nieuw.

Het kabinet neemt vijf jaar langer de tijd om de stikstofuitstoot te halveren. De deadline schuift op van 2030 naar 2035. De landbouw moet dan 42 tot 46% minder stikstof uitstoten dan in 2019. Dat bevestigen Haagse bronnen na berichtgeving van De Telegraaf. De kritische depositiewaarde (KDW) moet dan ‘zo snel mogelijk’ uit de wet om de weg vrij te maken voor het bedrijfsspecifiek sturen op emissies.

De ministeriële stikstofcommissie onder leiding van premier Dick Schoof neemt vrijdag een definitief besluit over de voorstellen van landbouwminister Femke Wiersma. Die voorstellen zijn niet baanbrekend. De vijf jaar uitstel voor de stikstofuitstoot is weliswaar een scherpe keuze, maar ligt in lijn met een recente stap van het kabinet: het hoger beroep in de verloren Greenpeacerechtszaak over stikstof.

Ook de plannen voor het schrappen van de KDW en de stap van depositie- naar bedrijfsspecifieke emissiedoelsturing waren al langer bekend. Het tijdspad is echter nog niet duidelijk en de praktijk is ingewikkeld en vergt jaren.

Vanochtend zat ik aan tafel met drie boerengezinnen over de impact van de stikstofproblematiek op hun bedrijven en hun dagelijks leven. [1/3] pic.twitter.com/XBmqHQXO8t

— Femke Marije Wiersma (@ministerLVVN) April 22, 2025

€200 miljoen voor Veluwe en Peel

Andere onderdelen van Wiersma’s plannen zijn niet nieuw of zijn vorige week uitgelekt. Zo was al bekend dat het kabinet dit jaar €200 miljoen uittrekt voor het innoveren, extensiveren, verplaatsen en vrijwillig stoppen van boeren en bedrijven in 250-meterzones van stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden De Veluwe en de Peel. In totaal wil Wiersma hier €4 miljard tot €7 miljard voor hebben.

Hierdoor zouden dan 1.800 locaties van boeren en bedrijven geraakt worden. Al is het de vraag waar dit getal precies vandaan komt, want alleen al in de Veluwse regio Foodvalley, met agrarische gemeenten Ede, Barneveld, Putten, gaat het ‘slechts’ om 32 bedrijven met in totaal 45 locaties. Dat zijn bovendien niet allemaal boerenbedrijven.

Andere punten uit de stikstofplannen van Wiersma zijn evenmin nieuw. Zo wil de minister de natuurvergunningverlening vlot trekken via een hogere rekenkundige stikstofondergrens van 1 mol per hectare per jaar. Zo zouden de meeste PAS-melders geholpen zijn. Dit plan was in maart al bekend en in juni komt Raad van State met een advies. Zo’n hogere ondergrens zou bij een positief advies meteen in kunnen gaan, maar pas een jaar later wordt bij de bestuursrechter duidelijk of zo’n advies juridisch houdbaar is.

In Wiersma’s voorstellen zit ook €750 miljoen voor een nieuwe vrijwillige stoppersregeling en €627 miljoen voor boeren die extensiveren. Dit is echter geen nieuw geld, het was al eerder voor het landbouwministerie bestemd.

Meeste plannen nu bekend

Volgens Haagse ingewijden ligt van Wiersma’s stikstofplannen nu ‘het meeste op straat’. Er komt morgen niet veel meer bij. Het roept de vraag op waarom de ministeriële stikstofcommissie er zo lang over gedaan heeft. Al op 24 januari zei premier Schoof dat de commissie binnen twee maanden zou leveren. Dat werden er uiteindelijk drie.

In de laatste maand zijn feitelijk maar twee dingen echt veranderd: vijf jaar uitstel van de halvering van de stikstofuitstoot en €200 miljoen om dit jaar een begin te maken met innoveren, verplaatsen, extensiveren en stoppen in de 250-meterzones rond De Veluwe en de Peel. Alle overige punten waren al bekend en qua financiële dekking wordt vooral verwezen naar de miljoenennota in het najaar van 2025.

Nog geen reacties boerenorganisaties

Dat is een karig resultaat. Boerenorganisaties wilden vandaag nog geen reactie geven op de uitgelekte stikstofvoorstellen van minister Wiersma. LTO, Agractie, NAJK en Biohuis werden vanmiddag door de stikstofcommissie en premier Schoof bijgepraat op het landbouwministerie.

Greenpeace reageerde al wel. “Door alleen emissiereductiedoelen voor 2035 te formuleren, en niet voor 2030, lapt dit kabinet het vonnis van de rechtbank doodleuk aan zijn laars. Dit is een schoffering van de rechtsstaat”, zegt directeur Andy Palmen. “Het opnieuw naar achteren schuiven van de stikstofopgave, betekent dat de natuur achteruit blijft kachelen en het lot van boeren wordt overgelaten aan toekomstige kabinetten.”

Ook Mobilisation for the Environment is zeer scherp: “Het is domheid ten top, want Europese regels blijven gewoon van kracht”, aldus MOB-voorman Johan Vollenbroek. Zijn organisatie blijft procedures aanspannen, zegt hij.