Glastuinbouw: naar automatisering voor de individuele plant

Het gebruik van glas heeft vanaf begin vorige eeuw een revolutie veroorzaakt in de tuinbouw. Voortgaande automatisering maakte de glastuinbouw tot een van de meest innovatieve sectoren van Nederland. Glastuinbouwexpert Sjaak Bakker van Wageningen UR Glastuinbouw beschrijft die ontwikkeling.

Vanaf het begin van de vorige eeuw wordt glas vaker gebruikt om open teelten te vervroegen. Aanvankelijk met plat glas op houten bakken laag bij de grond en in muurkassen. In de loop der jaren zijn de kassen steeds hoger geworden, vertelt Bakker. Al in 1940 zijn er de eerste opstaande kassen, na de tweede wereldoorlog is er een snelle opkomst van de glastuinbouw met het opstaande Venlo-type kas dat ook nu nog veel gebruikt wordt.

In de jaren zeventig dient zich een belangrijke innovatie aan, de teelt op substraat in plaats van grond. Het is het begin van onafhankelijkheid van de bodem en maakt beheersing mogelijk van de gift van water, mest en mineralen aan het gewas. Later zou beheersing hiervan volledig computergestuurd worden. De hoeveelheid vocht, voeding en elementen in het substraat en water wordt gemeten en de substraatcomputer past aan de hand van recepten van de voeding die het gewas nodig heeft de gift aan.

Een andere belangrijke doorbraak is de automatische klimaatbeheersing. Dit maakt de teelt meer onafhankelijk van het buitenklimaat door temperatuur, vocht en CO2 te regelen. Later werd assimilatiebelichting gangbaar om de groei van planten te sturen.

De laatste jaren staan in het teken van de verdere beheersing van teelt en automatisering van de interne logistiek om arbeid te besparen. Robots en machines worden ingezet om bijvoorbeeld potten met planten op te pakken of hele tabletten met potten te verplaatsen. Maar voor het oogsten worden ze tot nu toe alleen nog in experimentele kassen gebruikt, zegt Bakker. Bij de oogst en beoordelen van en product komen veel handelingen kijken en het vergt veel technologie om dat een robot te laten doen met een snelheid die de mens benadert. Er is veel ontwikkeling in vision, het door een robot monitoren van gewassen, zegt Bakker.

Bakker voorziet voor de toekomst een verdere automatisering en beheersing van de teelt door monitoren van gewassen en individuele planten. Robotisering zal de teelt nog meer onafhankelijk maken van menselijke arbeid, nadat de teelt al eerder onafhankelijk werd van het buitenklimaat en de bodem om het maximale te halen uit elke vierkante meter. Tegelijkertijd zal de omvang van de bedrijven verder toenemen, verwacht Bakker.