Gezondheidsraad: oorzakelijk verband tussen geiten en longontsteking

Er is waarschijnlijk een oorzakelijk verband tussen longontstekingen en wonen in de omgeving van geitenbedrijven. Die conclusie trekt de Gezondheidsraad in zijn advies naar aanleiding van de onderzoeken naar de Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (VGO). De raad adviseert het kabinet om uit het oogpunt van het voorzorgbeginsel maatregelen te nemen om gezondheidsrisico’s voor omwonenden te beperken.

In eerdere studies van RIVM werd wel aangetoond dat er een grotere kans is op longontsteking bij mensen die in de omgeving van geitenbedrijven wonen, maar een duidelijk oorzakelijk verband werd niet gelegd. De Gezondheidsraad concludeert nu dat dit oorzakelijk verband er waarschijnlijk wel is. Helemaal met zekerheid kan het onafhankelijke wetenschappelijke adviesorgaan voor de regering en het parlement het oorzakelijk verband niet leggen. Wel concludeert de Gezondheidsraad dat het beeld van een verhoogd risico op longontstekingen rondom geitenhouderijen consistent is in alle onderzoeken en dat het oorzakelijk verband nu sterker is dan bij de eerdere studie in 2018. De Raad komt tot de conclusie dat er niet één specifieke veroorzaker is voor het verhoogde risico op longontstekingen, maar dat dit een combinatie van factoren is. Specifieke kenmerken van geitenhouderijen en gevoeligheid voor longontstekingen spelen daarin een rol. De raad doelt op de ziektekiemen die zijn aangetoond in geitenbedrijven en de veelal open stalsystemen in de geitenhouderij.

De Gezondheidsraad adviseert het kabinet op basis van het onderzoek om op basis van het voorzorgsbeginsel maatregelen te nemen om de gezondheidsrisico’s voor omwonenden van geitenhouderijen te beperken. Welke maatregelen dat zijn, kan de raad nu nog niet zeggen. De Gezondheidsraad gaat in het tweede deeladvies, dat in december zal verschijnen, bepalen welk type maatregelen passend en effectief kunnen zijn. Karien Stronks, voorzitter van de Gezondheidsraad, zegt echter dat de politiek niet hoeft te wachten op dat rapport. Er kunnen volgens haar nu ook al maatregelen worden genomen, zoals communicatie naar omwonenden of het, door de politiek veel besproken, landelijk moratorium op uitbreiding en nieuwvestiging van geitenbedrijven. Demissionaire ministers Daniëlle Jansen van Volksgezondheid en Femke Wiersma van Landbouw zeggen te gaan overleggen met gemeenten en provincies over een eventueel landelijk moratorium. In tien provincies geldt een dergelijk verbod al.

LTO-voorzitter Geitenhouderij Jos Tolboom reageert bezorgd op het onderzoek. “De gezondheid van omwonenden is voor ons als sector uiteraard van groot belang. We nemen de uitkomst dan ook uiterst serieus en willen passende maatregelen nemen om eventuele risico’s te beperken.” LTO Geitenhouderij werkt ook mee aan het lopende onderzoek van Wageningen University & Research naar mogelijke maatregelen op geitenbedrijven om de uitstoot van ziektekiemen te verminderen.