Femke Wiersma: doelsturing vraagt om complete systeemwijziging

De invoering van doelsturing in het landbouwbeleid vraagt om een forse, grote omwenteling van het landbouwbeleid. Dat zegt landbouwminister Femke Wiersma tijdens een debat in de Eerste Kamer.

In het regeerakkoord is opgenomen dat het kabinet toe wil naar een bedrijfsgebonden doelsturing. “Dat is een heel mooie keuze, maar het is wel heel complex. Het vraagt echt om een complete systeemwijziging die de hele landbouw, maar ook de voedselketen gaat raken. Haalbaarheid en uitvoerbaarheid zijn daarbij voor mij van essentieel belang. Dat is de reden waarom deze omslag zorgvuldig en weloverwogen gemaakt moet worden”, aldus Wiersma in de Eerste Kamer. Ze wil de nieuwe werkwijze goed in de praktijk verkennen, bijvoorbeeld hoe kritische prestatie-indicatoren of bedrijfsspecifieke emissiedoelen op het gebied van stikstof en broeikasgasemissies ingevoerd kunnen worden.

Wiersma: verschillen groter dan ze zijn

Senator Saskia Kluit (GroenLinks-PvdA) is bezorgd over de haalbaarheid van het beleid en vooral het politieke draagvlak. Ze wijst erop dat er eerst een plan met kringlooplandbouw kwam, toen kwam het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en nu weer een nieuwe werkwijze. Steeds was veel nog onduidelijk, maar het zou in de loop van de tijd uitgewerkt en duidelijk worden.

“En nu gaan we naar doelsturing en is het eigenlijk hetzelfde verhaal. Dat is niet een oplossing voor morgen, maar voor de lange termijn. Als u wilt dat dit een langetermijnoplossing is, is het heel belangrijk dat u een heel breed draagvlak heeft voor uw plannen. Anders gaat de volgende minister weer met een nieuw verhaal komen en dan zweven de boeren verder in hun onzekerheid”, aldus Kluit.

Volgens Wiersma lijken de verschillen tussen de plannen groter dan ze zijn. “Ik zie de kringloopvisie van minister Schouten niet heel veel verschillen van het concept doelsturing. Doelsturing is de agrarische ondernemer zelf weer het roer in handen geven voor de wijze waarop hij de emissies of de verliezen op zijn bedrijf zoveel mogelijk wil beperken. Dit gaat dan over kringlooplandbouw”, aldus Wiersma. Ze voorziet dat doelsturing een werkwijze is waar ook volgende kabinetten mee aan de slag kunnen.

Juridische borging

Wiersma begrijpt dat er zorgen zijn over de juridische borging van doelsturing. “Maar dat is met name aan de orde als het voor vergunningverlening zou worden ingezet.” Wiersma wil doelsturing nu inzetten om ondernemers te laten kiezen welke maatregelen ze nemen om de doelen en normen te halen.

Om in de praktijk draagvlak te hebben voor het beleid, wordt in december een start gemaakt met een structureel strategisch overleg met stakeholders, waaronder het ministerie, de agrarische sector, regionale overheden en maatschappelijke organisaties. Tijdens dit overleg zal gesproken worden over onder andere de nationale voedselstrategie en de omslag naar doelsturing.

Eerste Kamerleden, waaronder coalitiegenoot VVD, zijn kritisch op de werkwijze van Wiersma om een streep te zetten door het NPLG, terwijl er nog geen alternatief is. PvdD verwijt VVD’er Tanja Klip dat ze hiermee kritiek uit op haar eigen regeerprogramma. Klip wijst de kritiek van de hand: “De Eerste Kamerfractie van de VVD heeft nog nooit een regeerakkoord getekend.”