EU onderzoekt al jaren ‘illegale staatssteun’ grondaankoop natuur

De Europese Commissie heeft nooit goed onderzocht of de subsidie ondanks de staatssteunregels mocht worden gegeven. De Europese rechter heeft in 2020 geoordeeld, dat de Europese Commissie is tekortgeschoten.

De subsidie, die een totale omvang heeft van naar schatting € 1 miljard, werd gegeven in de jaren 1993 tot 2012 op basis van de Regeling bijdragen particuliere terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties (PNB-regeling). Een aantal particuliere grondeigenaren, verenigd in de Vereniging Gelijkberechtiging Grondbezitters, heeft sinds 2008 bij de Nederlandse staat, de Europese Commissie en later ook via de Europese rechter bezwaar gemaakt tegen de bevoordeling van Natuurmonumenten en de provinciale landschappen. De grondeigenaren vinden dat zij in het nadeel zijn gesteld door de subsidie aan de terreinbeherende organisaties. Andere grondeigenaren konden geen gebruik maken van de subsidieregeling.

Alsnog onderzoek doen

Het Europese Hof van Justitie bepaalde in september 2020 dat de Europese Commissie in 2015 is tekortgeschoten in de beoordeling van de Nederlandse subsidieregeling. Het Europese Hof heeft niet vastgesteld dat de subsidie kan worden aangemerkt als illegale staatssteun.

De Europese rechter heeft de Europese Commissie aangespoord alsnog onderzoek te doen. Europarlementariër Bert-Jan Ruissen kreeg deze week antwoord van Europees Commissaris Margrethe Vestager op vragen die hij in december stelde over de kwestie. Ruissen vroeg naar de stappen die de Europese Commissie al heeft gezet.

Vestager wekte de verontwaardiging van Ruissen door het ‘kortste antwoord’ dat hij ooit kreeg op gestelde vragen. “De Commissie heeft geen formele onderzoeksprocedure ingeleid, maar de zaak wordt momenteel bestudeerd”, aldus Vestager.

Oneerlijke behandeling grondeigenaren

Ruissen zegt ‘zeer ontstemd’ te zijn over het antwoord van Vestager. Hij vreest oneerlijke behandeling van andere grondeigenaren nu de Europese Commissie de zaak zo op zijn beloop laat. “Dit is niet rechtvaardig ten opzichte van de boeren, die om dezelfde grond concurreren met de natuurorganisaties. Dit lijkt meer onwil dan onmacht bij de Europese Commissie.” Ruissen kondigt aan dat hij vervolgvragen stelt.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit volgt ondertussen op de voet hoe de kwestie zich ontwikkelt. Het departement gaat ervan uit dat dit een kwestie is tussen de VGG en terreinbeherende organisaties. Minister Christianne van der Wal heeft twee jaar geleden gesprekken met beide partijen gevoerd met het doel om ze bij elkaar te brengen.