Watertekort nadert met rasse schreden

De waterbehoefte per product stijgt snel. Door inzet op hernieuwbare energie komt een tekort aan water sneller dan verwacht.

In de komende verkiezingscampagne zal het naast de euro-problemen wel weer gaan over voedsel en milieu. De biobased economy staat op de agenda van iedere zichzelf respecterende partij. De green economy is alleen maar uit te voeren als boeren de grondstoffen hiervoor produceren. Geen punt, dat doen de Veenkoloniale boeren al meer dan een eeuw. Aardappelmeel en strokarton, eens de kurk en deels nog altijd de kurk waarmee zij blijven drijven. Maar wat te doen in een tijd van een exploderende wereldbevolking, die naast eten vooruitgang wil? Vooruitgang betekent meer handel, dus meer handelswaar. Voor deze handelswaar is naast grondstoffen ook nog heel veel water nodig.

738 liter water voor doorsnee ontbijt

Ik kreeg het boek Winner take all van Dambisa Moyo onder ogen. Er staan leuke cijfers in over de waterbehoefte per product, gerelateerd aan de hoeveelheid energie die wordt geleverd. Als eerste een overzicht van wat voor de boer belangrijk is: de waterbehoefte per gewas.

Waterbehoefte in liter per kilo gewas:

Aardappelen: 547

Tarwe: 986

Mais: 1.534

Rijst: 2.091

Sojabonen: 2.191

Rundvlees: 109.671

Anders uitgedrukt: voor een doorsnee ontbijt bestaande uit twee eieren, twee sneetjes witbrood en een beker melk is ongeveer 738 liter water nodig voor productie. Als iedere burger op aarde dit zou nuttigen, was alleen voor het ontbijt al 4.428.000.000 kubieke meter water nodig.

Meer welvaart, meer waterbehoefte

De aardappel, het hoofdvoedsel van de toekomst, heeft duidelijk minder water nodig dan alle andere hoofdvoedingsmiddelen. Iedere volgende stap in de voedselketen zal het watergebruik tijdens het productieproces doen stijgen. Meer welvaart betekent meer fabrieksmatig bewerkt voedsel en dus meer waterbehoefte.

Toegespitst op biobrandstof worden de cijfers nog schrikbarender. Om de verschillende brandstoftypes te kunnen vergelijken, zijn ze uitgedrukt in kilowattuur (kWh). Voor 1.000 kilowattuur is aan liters water nodig:

Aardgas: 38

Steenkool vergassen: 144 – 340

Teerzand: 190 – 490

Schaliegas: 269 – 640

Fisher-Tropsch (synthetisch): 530 – 775

Steenkool: 520 – 2.100

Waterkracht: 1.850 – 3.100

Vloeibaar aardgas: 1.875

Elektriciteit uit aardolie: 15.500 – 31.200

Vloeibaar ethanol: 32.400 – 375.900

Biodiesel: 180.000 – 969.000

Watertekort dreigt

De politiek wil, zonder rekening te houden met deze cijfers de stijgende behoefte aan water voor voedselproductie en klimaatverandering, waarbij er zo het zich laat aanzien steeds meer droogtegebieden op onze planeet ontstaan, in de richting van hernieuwbare energie en plantaardige grondstoffen voor industriële toepassingen. Uit het bovenstaande wordt duidelijk wat dit voor de zoetwaterbehoefte betekent.  Zetten we watergebruikcijfers af tegen regenval, dan is er zonder 100 procent vervanging van fossiele brandstof door biodiesel al een tekort. Landen als China maken op zo’n grote schaal gebruik van grondwater dat hun waterspiegel met 1 meter per jaar daalt. Het Midden-Oosten pompt naast olie zo veel water op voor zijn bevolking, industrie en irrigatie dat verzilting sommige teelten reeds onmogelijk maakt.

Dit alles zou vermoedelijk nog wel meevallen als niet enorme hoeveelheden water ongebruikt worden afgevoerd via rivieren en kanalen, omdat ze op momenten en in hoeveelheden vrijkomen dat nuttig gebruik onmogelijk is. Het andere probleem is de verdeling van de wereldbevolking. 20 tot 25 procent van de mensen woont in gebieden (China, India en de Sahel/Sahara) met een enorm tekort aan regen. Het is een geluk dat deze mensen nog niet op het Amerikaanse niveau van water- en energiegebruik zitten, anders was de ramp niet te overzien.

Sneller dan verwacht

Gaan we nu om de temperatuurstijging tegen te gaan nog meer plantaardig materiaal verwerken tot industriële en energiegrondstoffen, dan is het moment van watertekort nog sneller daar dan verwacht. De grootste uitdaging kan wel eens zijn die biogrondstoffen te produceren zonder de lokale bevolking in problemen te brengen. Op dit moment zijn we weer terug in de Gouden Eeuw. De tropen leveren ons weer de welvaart in de vorm van grondstoffen als palmolie, sojaolie en –schroot. Hiermee voeren we enorme watermassa ‘s af, die broodnodig zijn zo gauw deze mensen een hoger welvaartspeil hebben bereikt, ons ultieme sociale doel.

Bereiken we dit doel, wat voor deze mensen misschien te hopen is, dan dient de volgende uitdaging zich aan: wie krijgt het water. Houden ze het zelf, exporteren ze het naar het Westen of nemen de Chinezen, Arabieren en Indiërs via landjepik (een oud kinderspelletje) het  eenvoudig mee zonder betaling? Dit laatste betekent dat de Afrikaners weer terug bij af zijn, alleen nu met de Chinees als overheerser en wij als toeschouwer. Hebben zowel wij als de Afrikaners via ons goedbedoelde ontwikkelingswerk de boot gemist? Zijn we ons doel voorbij geschoten of hebben we überhaupt niet geschoten? Was en is ontwikkelingswerk voor ons niet meer dan een daad van goedgevigheid zonder diepere gedachte?