Waarschuwing voor sluiptoelating neonicotinoïden

Ontheffingen die sommige landen geven voor gebruik ervan ondermijnen duurzaamheidsdoelen van de Europese Unie, en een zelfde effect heeft de introductie van nieuwe middelen met een gelijksoortige werking. Dat concludeert de Easac, een Europese wetenschappelijke adviesraad gevestigd in het Bulgaarse Sofia in een studie over het verbod op dit type gewasbeschermingsmiddelen.

Negatieve effecten

Sinds 2018 zijn drie veelgebruikte soorten neonicotinoïde verboden in de Europese Unie. Sindsdien zijn andere middelen met min of meer dezelfde werking geïntroduceerd en meer nieuwe gelijksoortige middelen zijn in ontwikkeling. De Easac ziet daarin een risico dat de negatieve effecten op soorten als honingbijen en andere niet schadelijke insecten alsnog optreden, ondanks het verbod.

Noodtoelatingen

Een ander risico vormen de noodtoelatingen die verschillende EU-landen hebben gedaan voor onder meer de coating van bietenzaad, ter voorkoming van vergelingsziekte. Het onderzoeksinstituut zit hiermee op een lijn het het Europese Hof van Justitie, dat in januari de Belgische overheid terechtwees. Noodtoelatingen moeten echt bewaard worden voor noodgevallen, en geen standaard-ontsnapping van het verbod worden.

Easac wil dat zogeheten ‘laagrisico pesticiden’ voorrang krijgen op synthetisch-chemische middelen. Dat zijn middelen op basis van bacteria, virussen of schimmels, of op basis bijvoorbeeld bloed, peper en kalk. en middelen.

Laatste redmiddel

De onderzoekers stellen ook vast dat de opmars van geïntegreerde gewasbescherming een wereldwijde groei van de hoeveelheid pesticiden niet heeft kunnen stoppen. Toch blijven ze geloven in geïntegreerde gewasbescherming als dé manier om duurzamer te telen. Daarbij hebben chemische middelen de rol van laatste redmiddel. Zelfs neonics hoeven niet helemaal taboe te zijn, volgens Easac, mits ze lokaal toegepast worden in het kader van precisielandbouw. Wel blijft ook dan het risico van schade aan soorten die geen schade veroorzaken.

Doelen Farm to Fork haalbaar

De Nederlandse voorzitter van Easac, Wim van Saarloos, erkent dat de Russische invasie in Oekraïne en de gevolgen daarvan voor de voedselzekerheid forse nieuwe uitdagingen geeft. Maar hij zegt ook dat de doelen die van de Farm to Fork-strategie haalbaar zijn. Het EU-beleid beoogt verduurzaming met op zijn minst gelijkblijvende opbrengsten per hectare en halvering van het gebruik van chemische middelen.