‘Rabobank heeft boeren opgejut’

“Er is eigenlijk niet zo veel veranderd in Jorwerd. Het blijft een boerendorp, ook al zijn er nog minder agrarische bedrijven dan 20 jaar geleden. Er wonen meer ambtenaren en leraren, maar de wekelijkse damavond in het dorpscafé wordt nog steeds gehouden. De kinderen die vroeger op de zolder van het café speelden, zijn nu de gangmakers van de dorpscultuur. Nee, Jorwerd is zeker geen dood dorp geworden.

‘De grutto telt niet mee’

Rond de dorpskern zijn de ontwikkelingen hard gegaan. Toen ik in het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw aan mijn boek werkte, werd ik elke morgen gewekt door de vogels. Nu is het stil, doodstil. De weidevogels hebben niks te zoeken op de keiharde kleigrond. De landbouw bepaalt de hoogte van het waterpeil, de grutto telt niet mee.

Wie met zijn bootje door Friesland vaart, kijkt de hele tijd uit op een agrarisch bedrijventerrein. Her en der staan ruïnes van ooit prachtige kop-hals-rompboerderijen. Wie zijn hoofd boven het riet uitsteekt, ziet gloednieuwe megastallen, brokken van lelijkheid. Friesland brabantiseert in hoog tempo. De nieuwe natuur die je ook overal ziet, doet daar weinig aan af.

Jonge boeren

Ik ben verbaasd over de dynamiek in de agrarische sector. Jonge ondernemers pakken van alles aan. Ze hebben contacten in de Verenigde Staten, maken een studiereis naar Zuid-Amerika; de jonge melkveehouders rond Jorwerd zijn internationaal georiënteerd. Ik ken een boer wiens zoon in Canada studeert. Die zoon doet de financiële administratie vanuit Ottawa, hij volgt via internet de prestaties van de koeien op zijn ouderlijk bedrijf en tipt zijn vader als een bepaalde koe minder presteert.

De melkveehouderij, ooit de economische motor van Friesland, is die positie kwijtgeraakt. Toch ben ik niet somber, er blijven boeren over, ook al worden het er steeds minder.

Duurzame energie

Boeren zijn overlevers, ze weten zich aan te passen aan de nieuwe tijd. Productie van duurzame energie is wellicht een nieuwe inkomensbron voor de landbouw. Mestvergisting, telen van energiegewassen, verbranding van biomassa, jonge boeren weten er alles van en nemen initiatieven. Duurzame energieproductie kan wellicht een nieuwe bloeiperiode inluiden voor de landbouw.

De quota zijn afgeschaft, de melkproductie is enorm toegenomen, de prijs fors gedaald. Dat had iedereen kunnen zien aankomen.

De boeren hebben zich gek laten maken, ze zien de nieuwe stal van hun buurman en stappen vervolgens naar de bank. En dan hoor ik dat ze hulp van de overheid willen hebben. Ik zeg dan: hoezo hulp? Denk liever eerst na voordat je jouw veestapel gaat uitbreiden.

Maar ik neem het vooral de Rabobank kwalijk. Die bank heeft melkveehouders niet afgeremd, maar juist gestimuleerd. Ze hebben de boeren opgejut en nu stort het hele systeem in elkaar. En dat allemaal uit financieel belang. Van een bank mag je verwachten dat hij zijn klanten beschermt tegen de uitvoering van doldrieste plannen en niet alleen handelt uit oogpunt van kortetermijnwinst.

“Geen asfalt, maar glasvezel. De digitale connectie is van levensbelang voor de vitaliteit van het platteland”, aldus Geert Mak.

Foto: Cogas