Overijssel: bemestingsverbod geen geitenpaadje voor PAS-melders

De provincie Overijssel stelt een bemestingsverbod in op provinciale pachtgronden, om handhaving van PAS-melders te voorkomen. Het is een tijdelijke oplossing, waarmee bij een deel van de bedrijven van handhaving kan worden afgezien. De provincie Overijssel is ervan overtuigd dat op deze manier PAS-melders voor een jaar onder handhaving uit kunnen komen. “Daarvoor hebben we zorgvuldig juridisch advies ingewonnen, het is geen geitenpaadje.”

Stikstofbank voor PAS-melders

De stikstofreductie die volgt uit het niet-bemesten van zo’n 2000 hectare aan provinciale gronden, komt in een aparte stikstofbank voor PAS-melders. De ruimte uit die bank wordt voor het jaar 2023 gebruikt om van handhaving af te kunnen zien. De bedrijven krijgen nog geen nieuwe natuurvergunning, maar handhaving wordt nu een jaar uitgesteld. “Het verwijt van de rechter in het PAS-vonnis was dat het belang van de natuur niet genoeg was meegenomen in het besluit van de provincie om bij PAS-melders niet te handhaven,” aldus een woordvoerder van de provincie. Door dus nu extra stikstofruimte te creëren komt er aantoonbaar minder stikstofdepositie en houdt de provincie dus wel rekening met de natuur en hoeven de PAS-melders niet in uitstoot (oftewel: in dieren) te krimpen.

Genoeg reductie voor ruimte PAS-melders

De stikstofreductie uit het bemestingsverbod is genoeg om de ‘overtredingsruimte’, oftewel de extra uitstoot die PAS-melders hebben bovenop hun laatst geldende vergunning, teniet te doen. Dat betekent niet dat alle PAS-melders van een mogelijke handhaving verlost zijn. Het gaat in de stikstofproblematiek immers om depositie: waar slaat die stikstof neer? Dat moet op hetzelfde natuurgebied zijn. Er is een puzzel te leggen met de locaties van de pachtgronden waar dit bemestingsverbod gaat gelden en de bedrijfslocaties van de PAS-melders.

Stikstofpuzzel nog niet gelegd

Die puzzel is nog niet helemaal gelegd, in sommige regio’s is de ruimte nog niet toereikend. Dus heeft de provincie andere landeigenaren, zowel particulieren als medeoverheden verzocht om eenzelfde maatregel te treffen. De provincie weet dat bijvoorbeeld een aantal gemeenten hier welwillend op gereageerd hebben.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is positief verrast over de creatieve oplossing van Overijssel en neemt de suggestie mee in de verder aanpak van de PAS-melders. De rijksoverheid is namelijk ook eigenaar van andere gronden, zoals via het Rijksvastgoedbedrijf en Staatsbosbeheer.

Wisselende reacties van boeren

De nu gekozen maatregel, het bemestingsverbod op de provinciale gronden, heeft nadelen, maar de tijd begint nu écht te dringen voor een aantal PAS-melders. “De eerst dwangsommen moeten al verbeurd worden in december,” weet een woordvoerder van landbouwgedeputeerde Gert-Harm ten Bolscher in Overijssel. De gedeputeerde heeft wisselende reacties van boeren gehad op de werkwijze. “Maar ga eens in de schoenen van een PAS-melder staan, dan is extra kosten maken voor mestverwerking toch minder erg dan de onzekere situatie van PAS-melders,” werpt de gedeputeerde hen tegen. Onder boeren is ook zeker wel solidariteit voor bedrijven met een PAS-melding, ziet de provincie.

Lagere pacht

De provincie komt de pachters van de gronden tegemoet met een lagere of vrijstelling van pacht. Beweiden van de percelen mag overigens nog wel. Het gaat om gronden die voor de duur 1 jaar worden uitgegeven. Overijssel tornt niet aan lopende pachtcontracten, het gaat alleen om nieuwe overeenkomsten. Boeren die niet met het bemestingsverbod akkoord gaan, zullen ergens anders extra grond moeten pachten. De extra kosten voor het verlies aan plaatsingsruimte en/of de verwerkingskosten voor de mest zijn voor rekening van de ondernemer.

50 handhavingsverzoeken

De provincie Overijssel kreeg eerder 50 verzoeken tot handhaving van bedrijven met een PAS-melding. Dat zijn ondernemers die onder het vorige stikstofbeleid, het PAS, alleen een melding hoefden te doen, maar nu zonder vergunning zitten. Milieuorganisaties stapten naar de rechter en vond dat de provincie deze formeel illegale bedrijfsactiviteiten moet beëindigen. De provincie heeft dit lang afgehouden, maar kwam deze zomer tot de conclusie dat ze bij een aantal bedrijven, waaronder 3 boeren, niet meer onder handhaving uit konden komen. Bij 27 anderen is het handhavingsverzoek definitief van de baan, bij 19 loopt nog onderzoek of handhavingzal moeten.

Een definitieve oplossing is een nieuwe vergunning voor deze bedrijven. De rijksoverheid heeft toegezegd deze bedrijven alsnog aan een geldige vergunning te helpen, maar dit duurt lang. Het ministerie van Landbouw is nu bezig met het maken van een plus-regeling voor bedrijven die vrijwillig willen stoppen tegen maximaal 120% van de bedrijfswaarde. De stikstofruimte die hierbij vrijkomt, moet ruimte bieden voor vergunningen van PAS-melders.