Opnieuw problemen met tonnencontracten in België

Maar de problemen lijken minder groot dan in 2018. Dat stelt Guy Depraetere, akkerbouwer en algemeen secretaris van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS). De huidige droogte wordt vaak vergeleken met die in 2018. In 2018 trok het ABS aan de noodklok voor de Belgische aardappeltelers om een beroep op overmacht te doen. “Er is een verschil met 2018, want het is misschien droger, maar de droogte is later op gang gekomen”, zegt Depraetere.

Diepvriesindustrie

Aardappelopbrengsten in België liggen voor Fontanes met zo’n 35 ton per hectare onder het meerjarengemiddelde van 37 ton na 110 groeidagen. Depraetere: “De Fontanes, die op tijd zijn gepoot, komen uit op zo’n 35 tot 40 ton waar normaal zo’n 45 tot 50 ton van een hectare komt. In België zijn zo’n 60 à 70% van de aardappelen van het ras Fontane, deze zijn voor de diepvriesindustrie. In 2018 kwamen veel aardappeltelers niet eens aan een hectareopbrengst van 35 ton. En meestal wordt 35 ton gecontracteerd. Nu zitten de meeste opbrengsten erboven, waardoor de situatie anders is dan vier jaar geleden.

In België wordt met tonnencontracten gewerkt en moet je de aardappelen leveren

Het aanbod vrije aardappelen zit er dit seizoen dus niet of amper in. Daarmee kunnen niet alle Belgische telers profiteren van een hogere vrije marktprijs. Uiteindelijk moet een teler eerst de aardappelen leveren op contract. Volgens Depraetere zullen er te weinig aardappelen zijn en voor de rest van het seizoen de aardappelprijzen aan de hoge kant.

Niettemin zullen er een aantal telers zijn die niet aan hun contractverplichting kunnen voldoen. Dat probleem kan niet worden opgelost geeft Depraetere aan, want de industrie beschouwd de landbouw als een handelaar. “In België wordt met tonnencontracten gewerkt en moet je de aardappelen leveren. Het probleem is dat een teler geen aardappelen mag bijkopen bij een buurman.”

Risicovolle onderneming voor de boer

Depraetere vindt het een risicovolle onderneming voor de boer. “De tonnencontracten zijn hier zo ingebakken en een aantal boeren gaat maar gewoon op dezelfde manier door. Er zijn een paar boeren die een zaak in 2018 hebben aangespannen over overmacht tegen de industrie en hebben deze gewonnen, maar de meesten hebben de zaak destijds verloren.”

De laatste proefrooicijfers in Nederland van Aviko Potato met gemiddeld 50 ton per hectare voor fritesgeschikte aardappelen zijn geen referentie voor België. In België wordt nauwelijks beregend in de aardappelen, voornamelijk de vroege aardappelen en groenten. Maar bij de latere rassen voor de diepvriesindustrie wordt heel uitzonderlijk beregend.” De aardappelpercelen liggen meer versnipperd dan in Nederland en liggen niet allemaal naast de boerderij. Grotere aardappeltelers huren vaak percelen voor een jaar (seizoenspacht), dan is beregenen vaak lastig, weet Depraetere. “En er zijn telers die honderden hectares aardappelen telen welke percelen soms verdeeld liggen over verschillende provincies in het land.”

Het regent de afgelopen dagen, maar de buien zijn grotendeels plaatselijk. Het moet nog wel even doorregenen willen de Belgische aardappelen er iets aan hebben qua groei. De gewassen staan er momenteel niet goed bij. Van onder zijn veel stengels al verdort en daarboven zijn nog wat blaadjes, maar veel kan er niet meer worden gewonnen, zegt Depraetere. “Ik verwacht dat er maximaal nog 5 ton bij kan groeien.”

Verschil met Nederland

Het lastige in België is dat met tonnencontracten wordt gewerkt. Dat gaat in Nederland anders, namelijk met hectarecontracten, waar het gecontracteerde oppervlakte integraal geleverd wordt zonder verder gevolg. Als een perceel in België mislukt en de teler niet de afgesproken hoeveelheid aardappelen kan leveren, dan kan de Nederlandse teler verplicht worden om het resterende deel van hetzelfde ras, als dit op zijn bedrijf is geteeld, aan de industrie te leveren. Als een teler geen vrije aardappelen heeft, geldt overmacht.