Noors erfrecht is rampzalig

Het zal je maar gebeuren! Altijd gedacht het recht van eerste koop te hebben op eeuwenoud familiebezit en dan gaat je buurman ermee aan de haal!

Dit overkwam Ann-Karin en haar gezin. In de Bondebladet (vertaald: Boerenblad, een tweewekelijks agrarisch tijdschrift) staat uitgebreid hoe het zover heeft kunnen komen. Het gaat om een boerderij uit 1776 met 210 hectare, waarvan 12,5 hectare weidegrond en 160 hectare productief bos. In 1975, toen Ann-Karin 20 was, kocht haar vader de boerderij van de broer van haar oma. In 1994 gingen de ouders van Ann-Karin scheiden en bleef ze met haar moeder en de overige kinderen achter op de boerderij. In 2006 stelt moeder een contract op met de buurman voor overdracht van het eigendom. Maar Ann-Karin tekent protest aan, want volgens het Noorse recht ‘odelsrett’ heeft zij het recht van eerste koop.

Middeleeuws recht

Het odelsrett is een typisch Noors recht, het stamt al uit 1600 en betekent erf-recht/eigendomsrecht. Het is vooral van toepassing bij de verkoop van boerderijen die meer dan 20 hectare aan landbouwgrond hebben en bij productief bosgebied onder de 100 hectare. Alles onder de 5 hectare valt niet onder het eeuwenoude recht. Het is het oudste kind dat het recht heeft van eerste koop, daarna zijn/haar kinderen, vervolgens het twee na oudste kind en zijn/haar kinderen, en zo verder.

Opeisen eerste koop

Ann-Karin stapt naar de commissie voor Milieu en Landbouw (op provinciaal niveau) en verzoekt om ‘odelsløsing’, dit is het opeisen van het voorkooprecht. Tot twee keer toe stelde de commissie haar in het gelijk en wint Ann-Karin.

Buurman op oorlogspad

Maar de buurman laat het er niet bij zitten en zoekt het een stapje hogerop. Hij verzoekt om vrijwaring van het odelsrett. Dat kan bij het ministerie van Landbouw en Voeding. En deze stelt de buurman weer in het gelijk, gezien het agrarisch en economisch belang. Buurman is namelijk boer en een heel grote; buiten zijn maatschap om heeft hij 220 stuks vee en hij levert 200 slachtdieren per jaar. Hij vindt het odelsrett voorhistorisch en hoopt dat de overheid de regels gaat bijstellen, met het oog op de toekomst van de Noorse landbouw.

Spijt

En Ann-Karin? Die trekt zich de haren uit haar hoofd…voor haar was de boerderij een tweede woning, maar wel een waarin ze het nodige had geïnvesteerd, zowel in het woonhuis als in de bosbouw. Allemaal met het oog op de toekomst, als ze er permanent zou gaan wonen en ook met in het achterhoofd de optie om naast de boerderij een kinderdagverblijf te starten. Nu is het te laat en het besluit van het ministerie, gebaseerd op ‘te weinig binding met het object’, heeft een grote emotionele schok veroorzaakt. De verwachting is dat er na deze verrassende uitspraak nog vele soortgelijke zaken zullen volgen.

Plicht tot wonen en bedrijf uitoefenen

Een tip voor alle mensen die overwegen in Noorwegen te gaan boeren met eventuele koop van een boerderij: laat altijd in het voorlopige koopcontract de ontbindende bepaling opnemen dat het object vrij moet zijn van odelsrett bij aankoop! Familieleden kunnen namelijk tot tien jaar na overdracht het object terugeisen! Diegene die via odelsrett een boerderij koopt, heeft de plicht er vijf jaar te wonen (‘boplikt’) en er een bedrijf uit te oefenen (‘driveplikt’). Bij koop via odelsløsing is dit tien jaar. Lezers die zich willen verlustigen aan Noorse pracht… het onderstaande is te koop!
(klik op de foto voor meer info)