‘Morrelen aan de latente stikstofruimte’

Door de impasse in het stikstofdossier ging het er lange tijd niet over, maar nu lijkt de discussie rond het intrekken van latente stikstofruimte bij veehouderijen terug van weggeweest. Aanleiding was een bericht van provincie Noord-Brabant begin vorige week.

Deze provincie gaat vanaf juli 2026 latente stikstofruimte bij boeren intrekken. Naar schatting gaat het om 300 tot 400 veehouderijen. De maatregel geldt alleen voor nog te bouwen stallen, niet voor stallen die niet volstaan. Evengoed zijn de gevolgen groot, zo blijkt uit een overzicht uit 2020 van de provincie. Zo waren er dat jaar 800.000 melkkoeien vergund in Noord-Brabant, terwijl er maar 500.000 waren: een verschil van bijna 40%. Voor vleesvee was het verschil nog iets groter. In die sector ging het om 400.000 vergunde dieren, terwijl er 250.000 gehouden werden. In de pluimveehouderij zat er eveneens veel ruimte tussen de vergunde situatie en de praktijk: 37 om 25 miljoen dieren. Alleen in de varkenshouderij was de latente ruimte aanmerkelijk kleiner. In die sectoren waren 6,7 miljoen varkens vergund, terwijl er 5,9 miljoen waren.

Echte stikstofuitstoot niet omlaag

De Brabantse intrekking zal de daadwerkelijke stikstofuitstoot niet gaan drukken, maar daar is het de provincie ook niet om te doen. De potentiële extra uitstoot wordt met deze maatregel wel aan banden gelegd. En al duurt dit nog anderhalf jaar, er wordt wel een duidelijk signaal afgegeven. Een signaal dat vooralsnog niet breed in andere provincies gedragen wordt. Sterker: Noord-Brabant is de enige provincie die latente stikstofruimte wil gaan intrekken. Noord-Brabant is ook de enige provincie die überhaupt weet hoeveel latente stikstofruimte er binnen de eigen provinciegrenzen is.

Dat betekent echter niet dat andere provincies hier helemaal niet mee bezig zijn. Integendeel, provincie Utrecht inventariseert de latente stikstofruimte inmiddels ook en rondt dit project volgend jaar af. Ook provincie Flevoland is hiermee bezig. Al laat die inventarisatie nog vijf jaar langer op zich wachten. De provincie Zeeland voert een ambtelijke verkenning naar intrekking van latente stikstofruimte uit, terwijl er in Drenthe in de Staten vragen over zijn gesteld. En al morrelen de zeven overige provincies (nog) niet aan de latente stikstofruimte, er wordt over nagedacht.

Mogelijke troefkaart in stikstofdossier

Dat geeft te denken. Het intrekken van deze ruimte kan een extra troefkaart zijn om het vastgeroeste stikstofdossier weer enigszins vlot te trekken. Er lijkt in politiek Den Haag ook een meerderheid voor te zijn, zowel bij de coalitie als de oppositie. Tegelijkertijd is het de vraag of de Brabantse aanpak zo snel navolging krijgt. Kamermeerderheid of niet, het kabinet gaat niet zomaar de provincies overrulen. Daarbij heeft, op Noord-Brabant en straks ook Utrecht na, niemand een idee hoeveel latente stikstofruimte er precies is. Nog los van de juridische toetsing van de intrekking ervan.