Mestplan raakt intensieve sectoren harder

De schotten tussen sectorale mestplafonds worden verzet. Terwijl de melkveehouderij minder moet krimpen, schroeft landbouwminister Femke Wiersma in haar mestplan de mestproductieruimte voor varkens en pluimvee verder naar beneden. Om milieudoelen te halen zet het kabinet in op bedrijfsspecifiek beleid gebaseerd op metingen, blijkt uit het regeerprogramma van kabinet-Schoof.

De varkens- en pluimveesector moeten de komende jaren harder krimpen dan de melkveehouderij. Landbouwminister Femke Wiersma heeft besloten de schotten tussen de sectorale mestproductieplafonds te verschuiven om gezamenlijk de met Brussel afgesproken korting van 10% van de mestproductie in 2025 te realiseren. De minister heeft de nieuwe verdeling van de sectorale plafonds rekening gehouden met de belangstelling die er is voor de lopende beëindigingsregelingen LBV en LBV+.

Lees ook: Wiersma: ‘Ik wil de impact op de sector minimaal houden’

Wiersma komt uit op een grotere korting in de intensieve sectoren dan in de melkveehouderij, omdat de belangstelling voor de regeling vanuit die sectoren ook groter is. De reductieopgave die restte na aftrek van het verwachte effect van de LBV en LBV-plus, is naar grootte van de sectoren verdeeld. Dat komt erop neer dat de melkveehouderij nog 6% moet krimpen te opzichte van de huidige fosfaatproductie, de varkenshouderij 18% en de pluimveesector 14%

Ook afroming productierechten

Het overgrote deel van deze krimp wordt via de beëindigingsregelingen verwacht, maar dat is nog niet genoeg om aan de nieuwe plafonds te voldoen. Wiersma zet daarom ook het voorstel voor afroming bij de handel in productierechten door. Hierbij wordt wel onderscheid gemaakt tussen de sectoren. Bij de handel in (melkvee)fosfaatrechten wordt de huidige afroming van 10% verhoogd naar 30%. Bij de handel in varkensrechten wordt een afroming van 25% ingevoerd en bij de handel in pluimveerechten komt 15% van de rechten te vervallen. LVVN gaat er vanuit dat deze afromingspercentages, in combinatie met de overige maatregelen, voldoende zijn om de plafonds te halen. Het verlagen van het ruweiwitgehalte in het melkveerantsoen door de zuivelsector, speelt daar ook een rol.

De eerder aangekondigde verlenging van het uitrijseizoen moet er ook voor zorgen dat er meer mest wordt uitgereden

Wiersma zocht ook voor de korte termijn wat verlichting voor de mestmarkt. Ze versmalt de derogatievrije zone rondom Natura 2000-gebieden van 250 naar 100 meter en verhoogt de stikstofcorrectiefactor van 10,1 naar 14% in de stikstofexcretieforfaits voor melkvee. Dat moet ervoor zorgen dat boeren meer kuubs mest kunnen uitrijden, omdat het stikstofgehalte in de mest lager wordt. De eerder aangekondigde verlenging van het uitrijseizoen moet er ook voor zorgen dat er meer mest wordt uitgereden. Het voorstel van haar partij om extra mestopslagcapaciteit te genereren via mestzakken of elders, komt niet in de plannen terug. Wel wordt verwerking in potgrond als mogelijkheid onderzocht.

Brussel speelt essentiële rol

Het kabinet wil ook de export van dierlijke mest bevorderen door inzet van diplomatie, het ondersteunen van mestverwerking met subsidieregelingen en ondersteuning bij vergunningverlening via een ‘versneller’ die knelpunten kan oplossen. In overleg met de sector wil Wiersma ook de verplichte mestverwerkingspercentages voor 2025 en 2026 aanpassen. Hoewel het kabinet zich inzet om per 2025 goedkeuring te hebben voor mineralenconcentraat renure is uiterst onzeker. Definitieve goedkeuring in Brussel is er nog niet.

‘Brussel’ speelt een essentiële rol in het mestplan van Wiersma. Ze gaat opnieuw onderhandelen om de mestcrisis op te lossen. Bij de herziening van de nitraatrichtlijn wil het kabinet de generieke norm van 170 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare vervangen door normen gebaseerd op gewas- en grondsoort. In de tussentijd zet Wiersma zich wel in op het aanpassen van de huidige derogatie en het krijgen van een nieuwe derogatie. Wiersma zoekt vooral ruimte in het afbouwtraject, de aanpassing van de derogatievrije zones en de Nutriënten-Verontreinigde gebieden (NV-gebieden).

Mestoverschot van 53 miljoen kilo stikstof

Door het vervallen van de derogatie neemt de plaatsingsruimte voor dierlijke mest vanaf 2026 met 78 miljoen kilo stikstof af. In datzelfde jaar moet de mestproductie vanwege de nieuwe mestplafonds naar 440 miljoen kilo stikstof en 130 miljoen kilo fosfaat. De huidige productie ligt hier nog zo’n 12,5 miljoen kilo fosfaat, zo’n 9% boven, terwijl de stikstofexcretie van de veehouderij nog zo’n 28 miljoen kilo te hoog is. Dat is nog 6,5% boven het plafond. Ook als die productiedaling gerealiseerd zou worden, is er nog een tekort aan plaatsingsruimte van ongeveer 53 miljoen kilo stikstof uit dierlijke mest. Wiersma heeft niet de verwachting dat haar pakket dit hele overschot zal oplossen, maar de maatregelen hebben wel als doel om de mestmarkt zodanig te verlichten dat er een stabiel evenwicht komt.