Meer mist na rondetafelgesprek Kamer over ondergrens stikstofdepositie

Een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over de rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositie heeft niet tot meer duidelijkheid geleid. Stikstofexperts waren het vooral niet eens, ook bleven sommigen weg.

Een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over de stikstofondergrens heeft woensdag de stikstofdiscussie niet makkelijker gemaakt. Stikstofexperts botsten vooral in hun opvattingen en voor Kamerleden werd de verwarring eerder groter dan kleiner. Aanleiding voor het gesprek was het onderzoek van TNO en Universiteit van Amsterdam naar een juridisch hogere rekenkundige ondergrens als alternatief voor de huidige grens van 0,005 mol per hectare per jaar voor de aanvraag van vergunningen. Daar rolde indertijd geen nieuw getal uit, maar alleen een noodzaak tot vervolgonderzoek. Dit tot teleurstelling van boeren. Martijn Schaap van TNO zei tijdens het rondetafelgesprek dat dit onderzoek nog vijf à zes jaar gaat duren.

1 mol per hectare nog voorzichtig

Het rondetafelgesprek bood vooral veel verschillende inzichten. Jurist Quinten Pluymaekers van De Nieuwe Denktank zag juist wel mogelijkheden. “Het is zeer aannemelijk dat een stikstofondergrens van 1 mol per hectare per jaar juridisch stand zal houden. Mits die ondergrens met zorg wordt voorzien van beschikbare wetenschappelijk onderbouwing.” Daarmee zouden veel PAS-melders geholpen zijn. Volgens de jurist zorgt de focus op zeer kleine deposities voor hoge kosten, overjuridisering en aanzienlijke economische schade, terwijl daar nauwelijks positieve effecten tegenover staan.

Pluymaekers noemt 1 mol per hectare per jaar bovendien een voorzichtige ondergrens. “Duitsland, dat na Nederland de strengste normen van Europa hanteert, heeft op dezelfde gronden gekozen voor een ondergrens van 21 mol per hectare per jaar. Deze veel soepelere norm houdt ook juridisch stand in gebieden die qua stikstofemissie en -depositie vergelijkbaar zijn met Nederland.” Hij wees daarbij op de Duitse deelstaten Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen.

Pluymaekers benadrukte ook dat de politieke ambitie er moet zijn. “Misschien is dat wel de grootste horde. Men zegt vaak: bij twijfel niet oversteken. Maar wacht je ook als de aankomende vrachtwagen heel langzaam rijdt, of als de auto nog aan het begin van de straat is?”

Herhaling PAS-debacle

Pluymaekers vond in Arthur Petersen van University College London een medestander. Die sprak zelfs van een vanuit de wetenschap dwingend minimum voor de rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare per jaar. Andere stikstofexperts waren minder overtuigd. Addo van Pul van het RIVM stelde juist dat de bestaande rekenmodellen hun werk goed doen en bruikbaar zijn. “Hoe klein je ook rekent, de kleinste hoeveelheden tellen ook en zijn relevant.” Daarmee stond hij recht tegenover Pluymaekers en Petersen.  

Valentijn Wösten, de advocaat van onder meer Mobilisation for the Environment, was scherp in zijn bijdrage. “Een ezel stoot zich niet twee keer aan dezelfde steen. Een nieuwe drempelwaarde betekent het zware risico van een herhaling van het PAS-debacle.” Volgens Wösten moeten emissies per saldo omlaag. “Met een nieuwe waarde verleg je alleen het probleem. De basis voor de oplossing is simpel: los het ecologische probleem op, dan los je ook het juridische probleem op. Andersom gaat niet lukken.”

Niet alle stikstofexperts aanwezig

Opvallend was dat drie vooraanstaande stikstofexperts de uitnodiging van de Tweede Kamer voor het rondetafelgesprek hadden afgeslagen. Iets wat niet vaak gebeurt. Dat ging om hoogleraren Wim de Vries en Leen Hordijk (emeritus) van Wageningen University & Research en hoogleraar Jan Willem Erisman van Universiteit Leiden. Voor de aanwezige Kamerleden was het rondetafelgesprek niet altijd even verhelderend. Of, zoals D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt het aan het slot samenvatte: “De verwarring is eerder toegenomen, maar dat ligt niet aan de sprekers.”