‘Leve de vooruitgang, automaat en robot steeds meer omarmd’

Jarenlang werd het aangekondigd: robotisering en automatisering zouden de landbouw drastisch veranderen. Maar lang viel het in de praktijk tegen. Een kleine groep frontrunners bleef eenzaam vooraan, het peloton bleef aarzelen. Ze hikten tegen de kosten aan, of waren gewoon bang voor de nieuwigheid.

Maar nu is het beeld toch wel gekanteld. Robots en automatische systemen zijn niet meer weg te denken en er komen steeds nieuwe bij. In de melkveehouderij is de melkrobot hard op weg het meest gebruikte melksysteem te worden. De teller stond begin dit jaar op 5.100 bedrijven, ofwel 37% van het totaal, en de groei gaat door. Voer- en mestrobots volgen. In het grasland hoopt de maai- en bemestingsrobot een plek te veroveren.

In de akkerbouw gaat het nu net zo. Robotisering gebeurt daar vooral in onkruidbestrijding. Twee drukfactoren werken dit in de hand: de afnemende beschikbaarheid van chemische middelen en de krapte aan arbeidskrachten. Ervaringen van voorlopers zijn inspirerend, blijkt uit de reportage op Boerderij.nl.

Automatisering oogstsystemen

Een andere ontwikkeling is automatisering, bijvoorbeeld van oogstsystemen. In de altijd doorgaande zoektocht naar meer efficiency liggen daar kansen. Een oogsttrein over het perceel, waarbij alleen de voorste voertuigen een bestuurder hebben, is geen toekomstmuziek meer.

Deze sprong in technologie heeft veel voordelen. Zo past het vaak goed in de energietransitie, want de nieuwe elektrische machines vervangen naast mensen vaak ook machines op brandstof. Er is ook minder arbeidskracht nodig. En minder of geen chemie. Door precisietechniek kan daarnaast de productiviteit per hectare toenemen.

Geen kloof met publiek

Vroeger was er wel eens angst voor een kloof met het publiek. Pas op dat je niet te hard vooruitloopt, dan kweek je weerstand, was de waarschuwing. Maar met de  huidige technologische golf is dat probleem er niet. De robotisering is maatschappij-breed. Kijk alleen al naar de gazonmaairobot die massaal is omarmd.

Is techniek dé oplossing voor alle problemen? Nee. Helaas komen er ook altijd weer nieuwe problemen mee. Technologie kost bijvoorbeeld veel geld en dat maakt bedrijven afhankelijker van de bank. En techniek is niet neutraal; ze grijpt in. Robots hebben wel eens moeite met de natuurlijke variatie in gewas en dier, ze vragen een aangepaste omgeving en een ander type management. En tot slot: niet elke belofte wordt waargemaakt.

Leve de vooruitgang van automatisering

Radicale technologie-critici verwerpen technologische oplossingen categorisch. Zij geloven in een soort wet van behoud van ellende: het middel is altijd erger dan de kwaal. Dat is helaas soms ook zo. Denk aan de neonicotinoïden die ruim 30 jaar geleden werden geïntroduceerd als veel beter voor het milieu dan de oude generatie middelen. Dit liep anders af. Denk ook aan de PFAS-problematiek, waarbij al die handige nieuwe materialen toch niet zo fraai zijn als gedacht.

Kortom, nieuwe wetenschappelijke vindingen leiden niet per definitie alleen maar tot vooruitgang. Maar in de huidige robotisering en automatisering wegen de plussen toch zwaarder dan de minnen en kun je met recht zeggen: leve de vooruitgang.