Land van zon, zand en boeren (7)

Bij de teelt van aardappelen heerst een chronisch watergebrek en wordt bezuinigd op deskundige teeltbegeleiding.

Nur Agro is een bedrijf op zo’n 100 kilometer ten noordoosten van Almaty en haalt zijn irrigatiewater uit het 12 kilometer verderop gelegen stuwmeer via een 50 centimeter dikke buis. Op het bedrijf staan verschillende containers met zandfilters, drukreduceerventielen en kunstmesttanks.
Vanuit deze containers, per 50 hectare één, gaat het water via een bovengrondse hoofdleiding onder een druk van nog geen 2 bar naar de verdeelleidingen, waar de druppelslangen op aangesloten zijn.
Nur Agro verbouwt dit jaar 150 hectare uien, 150 hectare aardappelen en 250 hectare fruit. Deze gewassen worden via druppelbevloeiing van water en kunstmest voorzien.

Hoofdaanvoer water is lek

Tijdens mijn eerste bezoek vond ik dat de uien, die net boven stonden, wel wat water konden gebruiken. Maar helaas, er was geen aanvoer, omdat de hoofdaanvoer op het perceel lek was. Niemand deed hier iets aan, tot mijn Israëlische collega, verantwoordelijk voor de irrigatiebegeleiding, dreigde niet meer te komen. Hij kon zo geen enkele verantwoording nemen voor de teeltbegeleiding.
Ik kwam op het goede moment, de pootaardappelen waren net door de douane, dus poten. Het land moest nog pootklaar worden gemaakt. Ze hadden één perceel, 50 hectare, met de schijveneg losgewerkt tot 15 centimeter diep en erg open weggelegd. In dit droge klimaat niet direct bevorderlijk voor de waterhuishouding. De bouwvoor was na enkele uren compleet uitgedroogd en kluiterig. Hier was een tweede bewerking nodig met de rotorkopeg.

Geen structuur meer te bekennen

Na de rotorkopeg was er van structuur geen sprake meer.
Het poten leverde uiteraard weer de nodige verrassingen. De Cramer lepelmachines met kipbunker werden vanuit zakken gevuld door een legertje gastarbeiders. Hier was nog tijdwinst te halen door gedurende het poten alvast de zakken open te snijden.
Nu rap naar het perceel en poten maar. Nee dus; de heren hadden vergeten de geulentrekkers af te stellen. Alles klaar? Ja, we kunnen gaan. Geen ruggen. Weer op zoek naar wat er nu weer fout zat. De schijven waren nog niet gemonteerd. Vergeten.
Toen dan eindelijk dit ook werkte, kon het echte afstellen beginnen. Pootdiepte instellen geen punt, maar een nette rug opbouwen bleek een utopie te zijn. Structuurloze zandgrond, die ook nog eens kurkdroog is, laat zich niet tot een fatsoenlijke rug vormen.

Ruggen ongeschikt voor driptape

Een goede, platte rug, met minimaal 5 centimeter op de top, is nodig om de driptape te plaatsen. Omdat de grond kurkdroog was en de luchtvochtigheid zeer laag, moest er zo snel mogelijk geïrrigeerd worden. Zo driptape leggen op deze kleine, puntige ruggen, was geen optie. Na wikken en wegen en organiseren had ik een MTZ 122 vrij om met de rugvormer de ruggen op te bouwen. Nu kon ik ruggen maken met midden in de top een deuk om de slang in te leggen, zodat die een volgende bewerking niet in de weg zou liggen.
Na deze actie moesten de heren zichzelf maar zien te redden. Ik vertrok naar het volgende adres, met daarna wat tijd voor mezelf tot ik naar huis zou gaan.

Pootgoed drie weken te laat geleverd

Maar dit laatste ging niet volgens planning. Nur Agro had nog 90 ton pootgoed onderweg en die bleek drie weken later aan te komen dan beloofd door de Nederlandse leverancier.
Ieder zal begrijpen dat dit de nodige discussie opleverde. Ik moest nog een week blijven om dit varkentje te wassen. Toen de trein dan eindelijk op het losplatform was aangekomen, werd de schade duidelijk: kiemen van redelijke omvang, maar nog niet van dien aard dat poten geen zin meer had. Bij voldoende water en bemesting was hier voor oktober wel een goed pootgoedgewas van te maken.
Zo gezegd en bediscussieerd werd door de directie besloten dat er maar gepoot moest worden en dat de agronoom zijn bedenkingen moest laten varen. Per slot ging het om gezond pootgoed dat goed te poten moest zijn, dus niet te dik.
Nu ik dit schrijf weet ik hoe de aardappeloogst is verlopen – desastreus. Het pootgoed is formaat knikkers gebleven en de consumptieaardappelen zitten vol doorwas. Jammer, veel kosten en geen opbrengst.

Begeleiding inkopen

Nur Agro zou weleens de aardappelteelt vaarwel kunnen zeggen. Dit soort bedrijven zou in hun begroting ruimte moeten vrij maken om teelt- en managementbegeleiding te kopen gedurende de eerste jaren. Nu denken ze slim te zijn door op voorlichting te besparen, met als gevolg een totale misoogst. Een andere oorzaak is gebrek aan water gedurende de groei. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, zoals niet tijdig irrigeren of meer waterbehoefte dan er aan totale aanvoer is.

Watergebrek levensgroot probleem

Hoe we het ook wenden of keren, onder hun omstandigheden moet het waterverbruik overeen komen met de watertoevoer en daar schort het nog wel eens aan. De bedrijfsleiding vergeet dat de meeste gewassen op hetzelfde tijdstip hun productiepiek hebben en dus ook hun grootste waterbehoefte. Bovendien piekt dan ook de temperatuur, want het is zomer. Dan is er extra waterbehoefte voor het koelen van de grond via verdamping. Als dan het pompstation ook nog eens van derden is, wordt een regelmatige aanvoer nóg onzekerder.
Wie van de lokale mensen heeft hier ooit mee van doen gehad? In vroeger tijden werden al deze zaken vanuit het centrale ministerie geregeld en had de agronoom niets anders te doen dan het bouwplan uit te voeren.
Als er geen oplossing voor het waterprobleem komt, zal de loods in aanbouw wel nooit vol komen.

Foto’s: Han van Riel