‘Koolstofopslag alleen kansrijk bij goed businessmodel voor boeren’

Koolstofopslag kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de internationaal gestelde klimaatdoelen. Het kan emissies van broeikasgassen die niet of zeer moeilijk te reduceren zijn, compenseren en uiteindelijk broeikasgasconcentraties in de atmosfeer verlagen. Het is daarbij cruciaal dat we er zeker van zijn dat de koolstofverwijdering echt, permanent en goed geregistreerd is.

De Commissie doet een aantal goede voorstellen voor zowel kwaliteit als management. Een businessmodel waarbij agrariërs beloond kunnen worden voor koolstofopslag in bodem en vegetatie – carbon farming – komt hierdoor een stapje dichterbij.

Slimme referentiewaarde koolstofopslag

De Commissie stelt voor om de prestaties van een koolstofboer te beoordelen ten opzichte van de gemiddelde collega die onder vergelijkbare sociale, ecologische en economische omstandigheden produceert. Komt een boer boven deze ‘referentiewaarde’ uit, dan is certificering en daarmee beloning mogelijk.

Het slimme hiervan is dat koplopers kunnen worden beloond voor koolstof die ze al hebben verwijderd en het de andere boeren kan stimuleren om meer CO₂ in hun bodems vast te leggen.

Uitgelicht |
Carbon farming: melkveehouder legt koolstof vast in de bodem

Koolstofopslag in bodems is niet permanent

Het probleem met koolstoflandbouw is dat het vastleggen van CO₂ in bodems of vegetatie niet permanent is. Een aanpassing in de landbouwpraktijk of een verandering van natuurlijke omstandigheden kan ervoor zorgen dat de koolstof die was opgeslagen, weer vrijkomt. Boeren kunnen dus een langetermijn-opslag van koolstof moeilijk garanderen.

De Commissie lost dit op door de certificering van de opgeslagen CO₂ voor een bepaalde periode mogelijk te maken. Na deze periode wordt alle opgeslagen CO₂ weer als vrijgekomen beschouwd. Opslag voor een bepaalde tijd garanderen is voor de meeste agrariërs wel haalbaar.

Stap voorwaarts in duurzame landbouw

In het voorstel koppelt de Commissie milieuduurzaamheidsdoelstellingen zoals biodiversiteitsherstel, aanpassing aan klimaatverandering en het tegengaan van milieuvervuiling aan de certificering van CO₂-opslag. Agrariërs kunnen alleen een certificaat krijgen als de opslag een neutrale of positieve bijdrage levert aan deze doelstellingen. Deze koppeling is goed, omdat koolstofopslag veel meer voordelen heeft dan een klimaatvoordeel. De mogelijkheid deze op te nemen in het certificaat kan de businesscase verbeteren.

Op dit punt is echter verbetering mogelijk. Duurzaamheid gaat niet alleen over milieu, maar ook over het behalen van sociale en economische doelstellingen, zoals landbouwproductiviteit, productkwaliteit en het agrarisch inkomen. De primaire functie van de landbouw is immers het leveren van betaalbare en kwaliteitsvolle producten.

Tegelijk kan vanuit klimaatperspectief de impact van het omzetten van koolstofrijke natuur in landbouwgrond niet worden genegeerd. Bijna de helft van alle wereldwijde landbouwbroeikasgasemissies wordt hierdoor veroorzaakt. Deze emissies stoppen is van cruciaal belang. Het gedeeltelijk terugdraaien kan enorme hoeveelheden koolstof verwijderen. Combineren van CO₂-opslag met behoud of verhoging van de landbouwproductiviteit kan dan ook de kracht van dit voorstel vergroten.

Management van certificering van koolstofopslag

Een laatste goed punt is het voorgestelde management van de certificering. De voorstellen dragen bij aan een gelijk speelveld in de hele EU, onafhankelijkheid en transparantie. Dit is cruciaal voor het vertrouwen, nodig om te kunnen investeren in CO₂-opslag.

Met name het gecentraliseerd vaststellen van de ondersteunende regelgeving en de gecentraliseerde erkenning van publieke en private certificeringsregelingen zijn belangrijk. De harmonisatie maakt het gemakkelijker om investeringen in koolstoflandbouw op te schalen.

Concluderend is de Commissie gekomen met een goede eerste aanzet voor het certificeren van koolstofopslag door boeren. Het is echter een voorstel op hoofdlijnen en dat betekent dat veel openstaande vragen nog moeten worden uitgewerkt in onderliggende regelgeving. Het wordt nog een hele klus om de gepresenteerde theorie te verenigen met de praktijk.

Belangrijk, omdat CO₂-opslag door boeren alleen gaat werken als het een aantrekkelijk businessmodel oplevert.