Kip van Morgen levert geen voordeel op voor de consument

Volgens het onderzoek van de ACM levert de Kip van Morgen niet die voordelen voordelen op om een sectorbrede afspraak te rechtvaardigen.

Het is altijd duidelijk geweest dat afspraken zoals die zijn gemaakt in het kader van de Kip van Morgen (KvM) kunnen wringen met het mededingingsbeleid. Vanuit de sector en ook de politiek is en wordt herhaaldelijk aangedrongen op een ruimer mededingingsbeleid om duurzaamheidsinitiatieven mogelijk te maken. De afspraken van KvM dateren van februari 2013. De verschillende ketenpartijen maakten afspraken om de productie van kippenvlees te verduurzamen. De afspraken kwamen er op neer dat supermarkten (lid van het CBL) zich verplichtten om vanaf 2020 alleen nog kip te verkopen die minimaal voldoet aan een serie nieuwe duurzaamheidskenmerken (zie kader).

Vorig jaar heeft de ACM een beleidsdocument gepubliceerd; het Visiedocument Mededinging en Duurzaamheid. Hierin geeft de ACM aan welke ruimte er volgens haar is om afspraken op het gebied van duurzaamheid mogelijk te maken. In hoeverre die ruimte er is moet volgens de ACM per geval worden beoordeeld en geanalyseerd. Het is in de eerste plaats aan de verschillende partijen die bij een afspraak zijn betrokken om dergelijke analyses te maken, zo stelt de ACM.

De ACM heeft zelf nu de Kip van Morgen geanalyseerd en langs de vier  uitzonderingsbepalingen (zie kader) gelegd. Er is een uitgebreide analyse gemaakt van de kosten en baten van de afspraken van Kip van Morgen en de vraag in hoeverre de consument profiteert van de afspraak. De kosten van de afspraken zijn door het LEI in beeld gebracht en berekend. ACM heeft die kosten omgerekend in een bedrag per kilo kipfilet en komt uit op een bedrag van € 1,46.

Consumentwaardering

De volgende stap is dan om de baten van KvM in beeld te brengen en de waardering van de consument daarvoor. Ofwel: vindt de consument dat er sprake is van een goede stap vooruit; wil hij daarvoor betalen (willingness to pay) en hoeveel. De ACM concludeert op basis van uitgebreide enquètes en keuze-experimenten dat de consument bereid is een meerprijs van 68 cent te betalen ten opzichte van gangbare kipfilet. De vrij lage waardering voor het hogere welzijnsniveau heeft volgens het rapport vooral te maken met het gebrek aan uitloop en de afwezigheid van de garantie van volledige verdoving bij slacht. Uit het onderzoek blijkt verder dat de consument voor één ster Beter Leven kip bijna €12 per kilo(!) extra over heeft, vanwege de aanwezigheid van uitloop en de zekerheid dat de kippen volledig worden verdoofd bij de slacht. Let wel, dit zijn bedragen die de consument zélf in de enquétes en keuze-onderzoeken die ACM heeft laten uitvoeren aangeeft. Ter vergelijking: In de winkel wordt voor één ster Beter Leven 3 euro per kilo filet extra gevraagd en voor biologische kip 17 euro.

De ACM concludeert dat er een klein positief effect van 14 cent per kilo kipfilet is op milieugebied.

Hoewel de regels van Kip van Morgen ook een aantal voorwaarden bevatten op het gebied van antibioticaverbruik concludeert ACM dat dit verder geen voordelen oplevert voor de volksgezondheid omdat ook in de overige pluimveehouderij vrijwel de zelfde antibioticareductie-doelen zijn behaald.

Geen voordelen

Zo komt de ACM op een totaal aan baten van de Kip van Morgenmaatregel van 82 cent per kilo kipfilet. Aangezien de kosten uitkwamen op € 1,46, concludeert de ACM dat de invoering van de Kip van Morgen geen voordelen voor de consument oplevert. Daarmee voldoet de Kip van Morgen niet aan het eerste vrijstellingscriterium van de algemene mededingingsregels. Het tweede criterium is dan niet aan de orde.

De ACM betwijfelt ook of de de KvM-afspraken wel nodig zijn in de huidige markt (criterium 3). Dergelijke afspraken kunnen nodig zijn om het nadeel dat voorlopers vaak hebben doordat ze hogere kosten maken te voorkomen. In dit geval vindt de ACM dat er al veel dynamiek is in het aanbod van kippenvlees met allerlei keurmerken voor onder meer dierenwelzijn. De ACM wijst er op dat uit het onderzoek blijkt dat de consument heel goed bereid is om een forse meerprijs voor Beter Leven 1 ster te betalen en vraag zicht in haar rapportage af of de markt de voordelen van deze kip goed voor het voetlicht van de consument weet te brengen.

De organisatie komt tot de voorlopige conclusie dat de KvM niet voldoet aan de uitzonderingscriteria. Ten aanzien van de restconcurrentie (4) is de conclusie dat die er nog wel is.

Lees ook Kip van morgen tegen wet