Gaat doelsturing werken in EU-landbouwbeleid?

Onderzoekers adviseren kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) voor doelgericht Europees landbouwbeleid. Deze kunnen de eco-regelingen verbeteren en beter meten hoe doelen worden bereikt.

Het Europees landbouwbeleid verandert voortdurend. Het systeem van Olympische beoordeling van eco-regelingen (goud, zilver en brons) kan worden vervangen door kritische prestatie-indicatoren. Voor 2028 zullen er geen grote veranderingen komen, maar het ministerie heeft een onderzoek laten uitvoeren naar mogelijkheden voor doelgerichter beleid.

Onderzoekers Paul Terwan en Sarah Westenburg concluderen dat de huidige eco-regelingen meer gericht zijn op klimaat, bodem, waterkwaliteit, landschap en biodiversiteit dan ouderwetse inkomenssteun. Er is echter nog ruimte voor verbetering. Hoewel er doelen zijn geformuleerd in het Europees landbouwbeleid, is het niet altijd duidelijk hoe en in welke mate de eco-regelingen daaraan bijdragen.

Invoering van kritische prestatie-indicatoren

De invoering van kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) kan dit verbeteren. KPI’s kunnen de huidige beoordelingsmethoden van eco-regelingen vervangen en ook dienen als instrument om te meten in welke mate een bedrijf de doelstellingen realiseert. Ten slotte kunnen KPI’s een basis vormen voor de uitbetaling.

Terwan en Westenburg constateren dat de doelen van de huidige eco-regelingen vaak niet direct kunnen worden omgezet in KPI’s. Hiervoor zijn nog stappen nodig. De onderzoekers zeggen dat er geen haast is, omdat het ministerie heeft aangegeven tot 2028 niet veel te willen veranderen aan de huidige systematiek.

Prestatie naar bedrijfsomvang waarderen

Een van de aanpassingen die de onderzoekers voorstellen is om rekening te houden met de omvang van het deel van het bedrijf dat voor gewasmaatregelen wordt ingezet. Zo wordt de prestatie van een klein bedrijf meer gewaardeerd dan van een groot bedrijf als beide hetzelfde aantal hectares inzetten. Voor de betaling van de premie zou RVO dan een extra berekening moeten maken, waarbij een relatie wordt gelegd tussen de inzet van hectares en de totale bedrijfsoppervlakte.

Verder kunnen ‘perceelsoverstijgende bonussen’ worden geïntroduceerd, bijvoorbeeld voor continuïteit, het leggen van verbindingen of gunstige combinaties van activiteiten. Andere landen hebben hier al voorbeelden van.

Hoewel het ministerie tot en met 2027 geen grote veranderingen in de eco-regelingen wil doorvoeren, moeten er nu al voorbereidingen worden getroffen voor een eventuele overstap naar doelsturing via KPI’s.

Om verandering te bereiken is goed overleg met de Europese Commissie nodig en nauwe samenwerking met de sector en andere lidstaten.