Europese Commissie sluit handelsakkoord met Mercosur

De Europese Commissie heeft een handelsakkoord gesloten met de landen van Mercosur. Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie maakte dit bekend in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo. Over een handelsverdrag tussen de Europese Unie en Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay is al ruim twintig jaar gesproken.

Met het akkoord verdwijnen importheffingen op diverse producten. Voor EU-landen wordt het goedkoper en makkelijker om kaas, wijn, medicijnen en auto’s naar Zuid-Amerika te exporteren. Zuid-Amerikaanse landen kunnen op hun beurt goedkoper vlees, soja, auto-onderdelen en grondstoffen uitvoeren.

Een win-winovereenkomst

Met dit handelsakkoord “creëren de Europese Unie en Mercosur een van de grootste handels- en investeringspartnerschappen die de wereld ooit heeft gezien”, zei Von der Leyen tijdens een persconferentie. Vanuit economisch oogpunt is het volgens haar “een win-winovereenkomst”. Europa is al de op één na grootste investerings- en handelspartner van Mercosur. “De overeenkomst zal consumenten en bedrijven aan beide zijden belangrijke voordelen bieden. Het vergemakkelijkt Europese investeringen in strategische industrieën in heel Europa.”

De overeenkomst biedt “enorme kansen” voor de 60.000 EU-bedrijven die naar Mercosur exporteren. “Zij profiteren van lagere tarieven, eenvoudigere douaneprocedures en preferentiële toegang tot kritieke grondstoffen.”

Zorgen boeren

Er is volgens Von der Leyen ook geluisterd naar de zorgen van boeren. “Deze overeenkomst bevat robuuste waarborgen. Mercosur is de grootste overeenkomst ooit voor de bescherming van voedsel- en drankproducten uit de EU.” Europese gezondheids- en voedselnormen blijven “onaantastbaar”, benadrukte zij.

Het akkoord moet eerst juridisch worden getoetst en in alle officiële EU-talen worden vertaald. Daarna wordt het voorgelegd aan de 27 EU-lidstaten, wat enkele maanden kan duren.

Een verdrag tussen de EU en Mercosur-landen is omstreden. Frankrijk sprak zich de afgelopen maand meermaals uit tegen een deal. In Nederland riep een meerderheid in de Tweede Kamer het kabinet op om een eventueel handelsverdrag te verwerpen. Critici vrezen extra natuur- en milieuschade en hevigere concurrentie voor Europese boeren.

Nederlandse landbouw reageert afwijzend

De Nederlandse agrarische sector reageert afwijzend op de overeenkomst. Ondanks sussende woorden van Von der Leyen vrezen zij de komst van grote hoeveelheden kippen- en rundvlees die aan minder strenge eisen voldoen. “We zijn voorstander van handel, maar wel op een gelijk speelveld”, zegt Klaas Johan Osinga, adviseur voor internationale zaken van landbouworganisatie LTO.

Om Europese boeren tegemoet te komen, blijven er beperkingen voor ‘gevoelige’ producten. Zo blijft er een lagere heffing op Zuid-Amerikaans rundvlees. Ook geldt een limiet voor de hoeveelheid kippenvlees en ethanol die Mercosur-landen heffingsvrij mogen exporteren. Deze producten moeten aan Europese gezondheidsnormen voldoen, benadrukte Von der Leyen.

Toch blijft Osinga sceptisch. “De Europese Commissie zegt dat producten uit Zuid-Amerika net zo veilig zijn als bij ons, maar dierenwelzijn speelt ook een rol. Europa gaat daarin verder.” Hij vreest vooral negatieve gevolgen voor de pluimveesector. Gewasbeschermingsmiddelen die hier verboden zijn, zijn in Zuid-Amerika toegestaan. Hoewel deze middelen niet in EU-producten mogen voorkomen, zorgen zij volgens Osinga voor oneerlijke concurrentie.

Milieudefensie kritisch

Landbouworganisaties delen hun kritiek met natuur- en milieuorganisaties. Milieudefensie noemt het verdrag “een nieuwe nederlaag voor mens en klimaat ten opzichte van grote voedselbedrijven”. “Multinationals krijgen het makkelijker om ontbossing te veroorzaken en land in te pikken, ten koste van bewoners in het Amazonegebied. Tegelijkertijd ontstaat een nog oneerlijkere positie voor Europese boeren, die het al zwaar hebben. Regeringspartijen moeten nu daad bij woord voegen en het verdrag tegenhouden”, aldus directeur Donald Pols.

Frankrijk verzet zich, Duitsland positief

Frankrijk blijft zich verzetten tegen het handelsakkoord. De Franse minister van Handel, Sophie Primas, stelt dat de overeenkomst alleen de Europese Commissie bindt, niet de lidstaten. Primas uitte zorgen over de gevolgen voor het milieu en de landbouw. Ze verklaarde zich te verzetten tegen verdere stappen in het akkoord.

Duitsland reageert juist positief. Bondskanselier Olaf Scholz benadrukte de economische voordelen. “Dit creëert een vrije markt voor meer dan 700 miljoen mensen, naast hogere groei en meer concurrentiekracht”, zei hij op X. Duitsland is een groot voorstander van een vrijhandelsverdrag vanwege de belangen van de auto-industrie, die hoopt te profiteren van lagere heffingen.

Minister Klever voorzichtig

Minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel) wil eerst het verdrag bestuderen voordat zij een standpunt inneemt. “Dit raakt meerdere ministeries”, stelde zij. Een meerderheid in de Tweede Kamer heeft echter al opgeroepen om tegen te stemmen en andere landen te overtuigen hetzelfde te doen.

Akkoord is slecht voor onze boeren

Reacties uit het Europarlement

De Nederlandse Europarlementariërs van BBB en SGP verwerpen de overeenkomst. “Het akkoord is slecht voor onze boeren. Ze kunnen niet concurreren met Zuid-Amerikaanse boeren”, zegt BBB-Europarlementariër Jessika van Leeuwen. SGP-Europarlementariër Bert-Jan Ruissen benadrukt dat de overeenkomst Europese standaarden ondermijnt.

De liberale fractie Renew vindt de overeenkomst “in de huidige vorm onacceptabel”. De EVP is daarentegen positief en noemt het akkoord “goed nieuws voor consumenten, economische groei en werkgelegenheid”, aldus hoofdonderhandelaar Gabriel Mato.

Medeauteur: Johan Oppewal