Eenzaam op het erf

“Het wordt stil aan de keukentafel”, zegt Hanna. ”Er zijn genoeg mensen die leven van de boer, maar we zien vooral ambtenaren, meest controleurs.”

We spraken trouwens over de Rabo. Volgens scheidend voorzitter Moerland gaan ze de plaatselijke banken meer centraal aansturen. Ook worden veel kantoren opgeheven. Het contact gaat steeds vaker via de computer.

Handige zet van de Rabo, want we kunnen toch geen kant uit. De Staatsbanken ABN, SNS en de door de staat gesteunde ING mogen niet concurreren. Je bent dus overgeleverd aan de Rabo. Die wil harmonisatie van de rente bij de plaatselijke Rabo’s. Dat betekent hogere rentes betalen. Centraal kan men die zo vaststellen dat ze royale winsten maken. Daarmee kan Rabo de verliezen, die ze elders lijden, camoufleren.

Slachtoffer van deze situatie zijn we allemaal. En we moeten wel geld lenen. Want wie niet investeert, heeft een stilstaand bedrijf en legt op den duur het loodje.

“Dat bedoel ik”, knikt Hanna, ”we kunnen alleen nog invloed uitoefenen op ons eigen erf. Verder zijn er weinig mogelijkheden. Naast de keuze van een bank is ook de keuze voor een zuivelfabriek beperkt. FrieslandCampina neemt al jaren geen nieuwe leden meer aan. Je kunt nog terecht bij DOC, maar die coöperatie heeft de leden de laatste jaren veel geld gekost. A-ware biedt straks misschien een kans, maar moet het nog wel waarmaken. En ze zullen nooit meer uitbetalen dan FrieslandCampina. De winst steken ze in eigen zak. Die willen ze zo hoog mogelijk laten zijn. Dat kun je een particulier niet kwalijk nemen. FrieslandCampina blijft dus prijsleider”.

Zo is het. Er valt voor de boer weinig te verdienen buiten het eigen erf. De loonwerkers hebben allemaal een vergelijkbaar tarief. Alleen bij de voerleveranciers kun je soms nog onderhandelen. Maar dat wordt ook minder. Ook daar gaat de concentratie door.

“Het wordt eenzaam op het erf”, sombert Hanna. “De tijd van elke dag vertegenwoordigers op je erf is voorbij. Het zijn nu vaker controleurs, die over je schouder meekijken. Dat is een ander soort”.