‘Doelsturing blijft worsteling’

Je kunt niet tegen doelsturing zijn. Definieer heldere, haalbare doelen op bedrijfsniveau. De ondernemer krijgt tijd en ruimte om te bepalen hoe hij deze doelen wil bereiken. De route is ondergeschikt. Het lijkt een no-brainer in beleid. Een perfecte strategie ook voor koppige Nederlanders die zelf willen bepalen wat ze doen.

Waarom is er dan toch zoveel discussie? Alles heeft te maken met vertrouwen en betrouwbaarheid, of eigenlijk het gebrek eraan. Ondanks alle beloftes, toezeggingen en smeekbedes blijft doelsturing op bedrijfsniveau daardoor een worsteling.

Vertrouwen en betrouwbaarheid sleutelbegrippen

Minister Femke Wiersma van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit verwijst in de Kamerbrief van 21 oktober over bedrijfsgerichte doelsturing naar het regeerprogramma. Vakkennis en verantwoordelijkheid van boeren staan weer centraal, staat er met zoveel woorden. Het geldt voor de aanpak in de dossiers stikstof, klimaat en waterkwaliteit. Doelsturing moet het huidige starre middelenbeleid vervangen. De minister wil niet zelf boer zijn, zegt ze. Het is nog niet zo eenvoudig, zo blijkt. Aspecten als kosten, keuzevrijheid, juridische houdbaarheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid spelen een rol. En de tijd dringt!

De tijd verstrijkt

Om met dat laatste te beginnen: eigenlijk ontbreekt het aan tijd. Wat betreft stikstof liggen pas twee vergunningaanvragen voor. Het zijn proeftrajecten. Twee Gelderse varkensbedrijven willen nieuwe stallen bouwen. Sensoren moeten aantonen dat varkenshouders onder hun emissieplafond blijven. Niet de vermaledijde Rav-lijst, maar de werkelijke emissie is leidraad. Boeren, hun adviseurs, gemeenten en provincie geloven erin.

Reken maar, de zaak komt op het bordje van de Raad van State. Wij zijn dan anderhalf jaar verder. Stichting MOB (Mobilisation for the Environment) zit er bovenop. Boerderij tekent uit de mond van voorman Johan Vollenbroek termen op als fraude en onnauwkeurig. Technisch en juridisch niet haalbaar, is zijn conclusie. En dit gaat alleen nog maar over de relatief eenvoudige gesloten stal. Hoe doe je zo’n meting bij open rundveestallen, en op bedrijven waar koeien buiten lopen? De KringloopWijzer kan hier mogelijk uitkomst bieden. In Utrecht draait een interessante pilot.

Oude schoenen lopen soms gemakkelijk

Tijd en juridische houdbaarheid vooralsnog als zwakke schakels. Los daarvan, de boer moet ook knoppen hebben om aan te draaien. Anders heb je nog niks aan sensoren. Rantsoen, stalmanagement of ja, zelfs aantallen dieren zijn van die knoppen.

Het klinkt wellicht allemaal negatief, maar het is de harde maatschappelijke en politieke werkelijkheid. Moeten we er dan maar mee stoppen? Nee, zeker niet! Niemand kan iets tegen doelsturing hebben.  Ontwikkel het vooral, maar gooi tegelijkertijd de oude schoenen niet weg. En er zijn vast ondernemers die hier gemakkelijker op lopen. Die keuzevrijheid zou er ook moeten zijn.