Derogatieverzoek wordt waarschijnlijk gewas- en grondsoortspecifiek

Landbouwminister Femke Wiersma dient voor de zomer een derogatieverzoek bij de Europese Commissie in voor verruimde mestnormen. Dat zei ze tijdens een debat in de Tweede Kamer. Hoe het verzoek er precies uit gaat zien, is nog niet bekend. Gedacht wordt aan een verzoek voor ruimere mestnormen passend bij het gewas en de grondsoort. Daarbij is het ook milieutechnisch te verantwoorden dat hogere normen geen negatieve gevolgen hebben voor de waterkwaliteit.

Wiersma wilde zich aanvankelijk niet vastpinnen op een moment waarop ze een verzoek zou gaan indienen bij de Commissie. Dat wil ze doen op een moment en een manier waarop het verzoek ook kansrijk kan zijn. Maar na herhaaldelijk vragen van oppositiepartijen GroenLinks-PvdA en D66 gaf ze aan dat ze dit voor de zomer zal doen. Dan heeft de landbouwminister nog de mogelijkheid om iets te kunnen voor 2026, het jaar waarna de huidige derogatie afloopt.

De Tweede Kamer kijkt met een vergrootglas naar de minister in het derogatiedossier. Ook coalitiepartijen VVD, NSC en PVV willen het traject nauwgezet volgen. Het vertrouwen dat er een nieuwe derogatie komt, is bij de Kamer zeer beperkt. “De kansen op terugkeer van derogatie schat ik nu veel kleiner in dan een half jaar geleden”, verzuchtte Holman. Hij vreest dat de hopeloosheid onder boeren alleen maar toeneemt als er niet snel duidelijkheid komt. “Dit kun je de boeren niet aandoen.”  

Geen gelopen race

Een verzoek van de Kamer om bij elke stap meegenomen te worden in het proces voor derogatie-aanvraag wijst Wiersma van de hand. De onderhandelingen zijn vertrouwelijk en bovendien vertraagt dit het proces. Als tussenoplossing houdt Wiersma de Kamerleden wel op de hoogte. Kamerleden hameren hierop, zodat ze eventueel andere maatregelen kunnen nemen als een nieuwe derogatie dreigt te mislukken.

Hoewel de minister benadrukt dat het geen gelopen race is, vrezen Kamerleden dat er op korte termijn geen goed moment komt waarop een aanvraag kansrijk is. Zeker niet na de brief van de Europese Commissie, met daarin veel kritiek en bezorgdheid over de huidige mestmaatregelen en de effecten daarvan op de waterkwaliteit. Ook de recente onderzoeken, met als uitkomst dat met de huidige mestmaatregelen de doelen voor de waterkwaliteit niet worden gehaald, werken daarin niet mee.

Mestplannen 2026-’29

Wiersma reageert hierop dat de brief een ambtelijke brief was van de Europese Commissie en geen brief van de Eurocommissaris zelf. Dat zou volgens haar een heel andere betekenis hebben. Ook heeft LVVN de vragen inmiddels beantwoord. Daarnaast wijst Wiersma erop dat de waterkwaliteit bij derogatiebedrijven vaak beter is dan bij niet-derogatiebedrijven vanwege de 80%-eis voor derogatiebedrijven. De minister komt in maart met haar eerste plannen voor het achtste actieprogramma nitraatrichtlijn. Daarin staan de mestplannen voor de periode van 2026-’29.