‘De kaashandel, een jongensdroom’

Om succes te hebben in de kaashandel hoeft je niet per se cum laude te zijn afgestudeerd aan Nyenrode. Eigenlijk liever niet, als je het praktijkvoorbeeld van Jan Kos, CEO van de Vandersterre Groep, voor je ziet (en dat van collega’s als Jan Anker).

De grote jongens in de kaas zijn ‘selfmade men’. In een pas uitgebrachte terugblik op zijn carrière tot nog toe, bevestigt Kos dat beeld graag. Het boek heet ‘Van 6- naar 40+‘ en is gebaseerd op dagboekaantekeningen. De 6- slaat op de cijfers waarmee hij de HAVO afsloot, de 40+ slaat niet op het saldo met 6 nullen erachter op zijn bankrekening, maar wel op het succes na de middelbare school met een bepaald type kazen.

De Nederlandse kaashandel telt nog wel enkele tientallen spelers, maar het echte spel in de handel wordt bepaald door een viertal grote bedrijven, waarvan de Vandersterre Groep in Bodegraven er één is.

Het is met een omzet van een kleine €140 miljoen in 2014 niet de allergrootste, maar volgens Kos zelf wel een van de begerenswaardigste kaashandelaren. Dankzij de sterke positie als specialiteitenhandel met een mooi productportfolio en een klantennetwerk over de hele wereld, maar ook dankzij het (voor een handelaar) hoge eigen vermogen van ongeveer 33%. Dit staat niet in de ‘midlife biografie’ van Kos, maar is informatie uit het handelsregister.

Opbloei in kaaspakhuis

Opklimmen van ‘krullenjongen’ tot hoogste baas blijft natuurlijk altijd een jongensdroom en het verhaal van Kos leest ook zo.

Jan Kos verveelde zich op school, wist niet wat hij aan al die theoretische kennis had en paste voor doorstuderen. Zodra hij evenwel in het Huizer kaaspakhuis van de familie Westland aan de slag mocht, bloeide hij op. Hij werkte hard, was precies en ambitieus. Met die instelling was hij binnen 4 jaar adjunct-directeur. Zo wilde hij evenwel zijn pensioen niet halen. Kos wilde sturen en aandelen in een bedrijf. Dat ging niet bij Westland en diverse collega-bedrijven. Uiteindelijk kwam hij in dienst bij kaashandel P. van der Sterre in Bodegraven, waar het wel kon. De Golf waarmee als beginnend verkoper eerst door het land reed, was al lang verruild voor een Mercedes. Drie jaar nadat hij in dienst was getreden, overleed plotseling baas Piet van der Sterre. Triest, maar Kos (nog geen dertig jaar) kreeg daardoor ook de kans het bedrijf over te nemen, samen met twee collega’s. Het was financieel gezien een hele klus, maar het lukte. Meer nog, binnen 5 jaar was het bedrijf schuldenvrij.

In feite bleef de jongensdroom voortduren. Bijna alles waar Kos en zijn compagnons in stapten, pakte goed uit. Of de autobiograaf moet een aantal minder gelukte episodes hebben weggelaten. Daar lijkt het echter niet op. Van 6- tot 40+ ademt de nuchterheid van kaas.

Verhaal van hele branche

Het verhaal van de Vandersterre Groep is dat van een kaashandel die de tijd mee had, kansen pakte waar die lagen en geleidelijk aan een reeks concurrenten overnam en vervolgens goed inbedde in de eigen organisatie. Kos was een van de managers die dit proces in goede banen wist te leiden. Daarbij had hij een goede neus voor aanwinsten voor het bedrijf en de opbouw van mooie merken.

Het verhaal van Kos staat ook voor de ontwikkeling van de hele Nederlandse kaasbranche, maar aan de concurrentie en kaasproducenten worden niet veel woorden gewijd. Zeker niet aan retailers. Wel in het algemeen, maar nergens specifiek. Want ‘met één telefoontje kun je 25% van je omzet kwijtraken’,  schrijft hij ergens. Kos is en blijft handelaar. Over concurrenten en bedrijven waar je nog vaker zaken mee moet doen dus geen onnodige opmerkingen en zeker geen afrekeningen. Er is dertig jaar gebouwd aan erfgoed in kaas en dat bouwen gaat door.

Toch een Porsche

Tussen de belevenissen in de kaas door, vertelt Kos over zijn grote passie volleybal en over zijn gezin. Met het volleybal waren de ambities wel eens groter dan de kansen, met het gezin ging en gaat het goed. Kos wil op alle fronten graag een beetje uitblinken, maar lijkt zijn grenzen te kennen. Pas nadat hij tientallen jaren bijna hetzelfde model Mercedes had gereden (om niet te extravagant over te komen), durfde hij pas ten langen leste een Porsche te kopen. Past ook perfect in de jongensdroom.