Cicaden bedreigen Duitse bieten en aardappelen, vrees voor forse schade

Lagere opbrengsten van Duitse suikerbieten en aardappelen dreigen als gevolg van ziektes die worden overgebracht door cicaden. Het wetenschappelijke onderzoeks- en adviescentrum van de EU (JRC) waarschuwt dat veel gebieden, vooral in Zuid-Duitsland, het risico lopen op grootschalige opbrengstverliezen.

In Brussel wordt er rekening mee gehouden dat, door de sterk toegenomen ziektedruk in het zuiden maar ook in het midden van Duitsland, dit mogelijk bijna een derde van de suikerbieten kan gaan treffen. De Duitse boerenbond DBV heeft in het landbouwblad top agrar al eerder gewaarschuwd voor dreigende misoogsten.

Kwart areaal loopt gevaar

Alleen al voor suikerbieten is het getroffen areaal volgens DBV toegenomen van 40.000 hectare in 2023 tot minstens 75.000 hectare vorig jaar. DBV gaat ervan uit dat het areaal dit jaar in elk geval even groot zal zijn. Dit betekent dat ongeveer een kwart van het Duitse bieten bedreigd wordt door de ziekten die worden overgebracht door de insecten. Vooral de deelstaten Baden-Württemberg, Beieren en Rijnland-Palts worden getroffen. Brussel verwacht dat het getroffen areaal kan gaan oplopen tot circa 30%.

Wat betreft aardappelen is dit jaar 65.000 hectare aangemerkt als gebied waar de cicaden voorkomen die aardappelen kunnen infecteren, aldus de Union der Deutschen Kartoffelwirtschaft in top agrar. Dit komt overeen met 23% van het totale aardappelareaal in Duitsland.

De EU heeft de oogstprognoses vanwege de ziektedruk verlaagd en gaat vooralsnog uit van een Duitse bietenoogst die gemiddeld 7% minder bieten per hectare gaat opleveren dan vorig jaar. De Duitse aardappeloogst wordt volgens de EU-prognose gemiddeld 5% per hectare kleiner ten opzichte dan vorig jaar. Die komt daarmee onder het vijfjarig gemiddelde.

Volgens DBV-voorzitter Joachim Rukwied heeft de plaag zich verspreid van de deelstaten Baden-Württemberg via Rijnland-Palts, Beieren en Hessen, verder naar het noorden. Ook andere deelstaten zoals Nedersaksen en Saksen-Anhalt worden nu getroffen. DBV dringt aan op toelating van effectieve middelen om de cicade te bestrijden. Het Bundesamt für Consumentenschutz und Lebensmittelsicherheit (BVL) heeft inmiddels noodtoelatingen verleend voor gewasbeschermingsmiddelen om de cicade in bieten, aardappelen, wortelen, rode bieten en kool aan te pakken. De cicaden komen oorspronkelijk niet voor in Duitsland. Het vermoeden bestaat dat ze vanuit Frankrijk naar Duitsland zijn gekomen.

Extra monitoring Nederland

Uitbreiding van de ziektes in Duitsland richting van Nederland is voor bietentelerscoöperatie Cosun en het kennis- en onderzoekscentrum voor de suikerbietenteelt IRS reden om dit jaar extra te monitoren op de ‘nieuwe’ ziektes en cicaden. Cosun en het IRS hebben dit in april al aangekondigd.

Het gaat om de bietenziekten SBR en RTD. SBR (Syndrome Basses Richesses) zorgt voor lagere wortelopbrengsten en zeer lage suikergehalten in bieten. Daarnaast veroorzaakt de ziekte schade in aardappelen, wortelen, rode bieten en uien. SBR wordt veroorzaakt door de bacterie Candidatus Arsenophonus phytopathogenicus en wordt overgebracht door glasvleugelcicaden. De symptomen lijken op die van magnesiumgebrek, verticillium en vergelingsziekte.

RTD: ernstige ziekte

RTD (Rubbery Taproot Disease) wordt veroorzaakt door het phytoplasma Candidatus Phytoplasma solani en wordt eveneens overgebracht door cicaden. De ziekte wordt ook wel Stolbur genoemd. De eerste symptomen bij RTD zijn slapende bieten op het heetst van de dag in juli, aldus het IRS. Later treedt vergeling op en sterft al het blad af. Bij RTD kan de schade nog groter zijn dan bij SBR, omdat bieten een rubberachtige structuur krijgen en onverwerkbaar worden of helemaal wegrotten.

In Duitsland komt SBR volgens het IRS vaak samen voor met RTD. Als beide ziekten tegelijkertijd aanwezig zijn, is de schade volgens het IRS nog groter. Hoewel in Nederland nog geen schade te zien is van SBR en RTD, komt SBR hier volgens het IRS incidenteel wel voor. Recent is bij onderzoek in Duitsland aangetoond dat SBR in Nederlandse bietenmonsters uit 2023 is gevonden. 

Het IRS heeft telers opgeroepen om symptomen en verdachte plekken in hun perceel te melden bij de buitendienst van Cosun of een teeltbegeleider. Aan de hand van monsters kan IRS dan vaststellen of sprake is van de ziekten.