Brussel nog niet akkoord met partiële opkoopregeling koeien

De Europese Commissie is nog niet akkoord met de vrijwillige tijdelijke opkoopregeling voor melkvee, ook wel partiële opkoopregeling of extensiveringsregeling genoemd. “Er zit nog een kleine hobbel die genomen moet worden”, zei landbouwminister Femke Wiersma tijdens een debat over stikstof in de Tweede Kamer op 22 mei.

Eerder werden er weinig problemen verwacht met de staatssteunkaders voor de regeling die onder andere moet leiden tot een lagere mestproductie om onder de verlaagde sectorplafonds voor fosfaat en stikstof te komen. Nu blijkt dat toch complexer.

Tijdens het debat zegt Wiersma dat de regeling in een vergevorderd stadium is, maar dat er nog geen overeenstemming is met de Europese Commissie over de staatssteunaspecten van de regeling. De regeling heeft een component van het opkopen van fosfaatrechten – die onder de stoppersregeling kan vallen –  en een component van extensivering en verduurzaming. “Het is een regeling die past binnen twee staatssteunkaders, maar niet als regeling in geheel. We zijn op dit moment in nauw overleg met de Europese Commissie over hoe we dat zouden kunnen invullen”, aldus Wiersma. Ze zegt daarbij dat ze er zelf ook politieke energie in steekt om het geregeld te krijgen en dat de Europese Commissie constructief meedenkt.

Ruime meerderheid voor regeling

In de Tweede Kamer was een ruime meerderheid voor een dergelijke regeling, waarbij boeren op basis van vrijwilligheid voor drie jaar 10 tot 20%  minder koeien gaan houden op hun bedrijf. De bijbehorende fosfaatrechten worden daarbij definitief doorgehaald en veehouders krijgen een vergoeding voor de koeien, de fosfaatrechten en de gederfde inkomsten. Voorwaarde van de politiek is wel dat de sector zelf een substantiële bijdrage levert aan de regeling.

De zeven samenwerkende melkveeorganisaties verzameld in de G7 en de NZO hebben hier na lang onderhandelen  een principeakkoord over met Rabobank. De sectorpartijen weigeren krimp van de melkveehouderij te financieren en dus willen ze alleen bijdragen aan de toekomst van de blijvende bedrijven. Het concrete voorstel en de bedragen zijn nog niet openbaar. Hoofdlijn van het voorstel is dat deelnemers aan de partiële opkoopregeling extra rentekorting krijgen op een lening om te investeren in hun bedrijf. De rentekorting komt bovenop de korting die bedrijven al kunnen krijgen bij duurzaamheidsfinancieringsregelingen. NZO draagt bij aan het financieren van deze rentekorting.

In de voorjaarsnota heeft Wiersma € 627 miljoen gereserveerd voor de opkoopregeling. Volgens eerste berekeningen vorig jaar zou zo’n €600 miljoen nodig zijn voor een tijdelijke reductie van zo’n 70.000 tot 100.000 koeien. Het prijsniveau van de fosfaatrechten is in de tussentijd fors gestegen van zo’n €60 naar €100.

Kamer hamert op spoed

Aanvankelijk was het plan om de regeling in maart open te stellen. Die termijn werd al verlegd naar juni, door te vragen om voor 1 maart een concrete regeling te hebben.  Dat is nog steeds niet het geval. Wanneer de regeling wel rond komt, is nog niet duidelijk.

De Kamer hamerde vorig jaar al op spoed, omdat het anders niet bijdraagt aan het verlagen van de druk op de mestmarkt en het behalen van de nieuwe sectorale mestproductieplafonds. De melkveehouderij zat daar in het vierde kwartaal van 2024 nog 7,7% boven als het gaat om fosfaat en 1,5% als het gaat om stikstof. Recentere cijfers in de vorm van een weegmoment, waarvan de minister had gezegd dat ze eind maart beschikbaar zouden zijn, zijn nog niet gepubliceerd. Wanneer in 2026 blijkt dat de veestapel in 2025 meer mest heeft geproduceerd dan wettelijk toegestaan, dreigt een generieke korting.