Bij Loon- en Transportbedrijf Olsthoorn worden de contouren van een nieuwe geitenstal zichtbaar. - Foto's: Herbert Wiggerman AlgemeenAchtergrond

Bouwkosten schieten omhoog

Grondstofkosten voor bouwmateriaal zijn ongekend hoog. Bouwkosten voor een stal of loods zijn hierdoor in een half jaar tijd zo’n 20% toegenomen. Meest lastige: de prijzen veranderen zo snel dat het bijna onmogelijk is om iets vast te zetten.

In gesprekken met aannemers vliegen de prijsstijgingen je om de oren. Zeker +100% op vurenhouten balken sinds oktober vorig jaar, +110% op stalen balken in diezelfde periode, en +20% tot 30% op PIR-isolatie in het laatste kwartaal. De prijzen van grondstoffen voor bouwmateriaal zijn omhoog geschoten sinds de herfst vorig jaar, en daarmee ook de kosten van bouwmateriaal. Grootste probleem is echter niet eens zozeer de hoge prijzen, maar het tempo waarin deze prijsstijgingen plaatsvinden en daardoor totale onvoorspelbaarheid van de markt. Sommige handelaren werken zelfs met dagprijzen.

Dure grondstoffen

Voor iedereen die betrokken is bij (agrarische) bouw is het een ongekende situatie. De afgelopen jaren waren de prijzen van de meeste bouw-gerelateerde grondstoffen min of meer stabiel. Onder meer als gevolg van de coronacrisis schieten de prijzen nu echter omhoog. Door de coronapandemie nam de vraag naar staal af en verlaagden staalbedrijven hun productie. Ook werden voorraden weggewerkt. Gevolg: zodra de wereldwijde vraag ineens weer aantrok was overal schaarste, en schoten de prijzen omhoog.

Einde prijsstijgingen nog niet in zicht

Ook houtzagerijen draaiden vanwege corona een tijd op lagere capaciteit en hebben daardoor nu te maken met schaarste. Daarnaast neemt de populariteit van hout in de bouw sowieso toe, omdat het gezien wordt als minder belastend voor het milieu. Andere factor in de houtmarkt is dat Verenigde Staten momenteel volop op de Europese markt shopt, vanwege een hoger invoertarief op houtimport uit Canada.

Ook bij de productie van PIR-isolatie speelt de coronapandemie een rol, maar op een andere manier. Bij productie hiervan wordt een restproduct uit de brandstofproductie gebruikt. Minder reisbewegingen afgelopen anderhalf jaar vanwege corona betekent minder brandstofproductie, en dus ook minder van deze bijproducten. Dit terwijl zijn brandwerende eigenschappen PIR-isolatie met name voor stallen interessant maakt.

Containerprobleem

Voor alle grondstoffen geldt daarnaast nog dat ook het wereldwijde containerprobleem de prijzen opdrijft. Opnieuw door corona, is er op sommige plekken in de wereld een historisch groot containertekort. Als gevolg hiervan zijn de kosten van containertransport fors toegenomen. Kostte transport van een container uit Sjanghai een jaar geleden nog zo’n € 2.000, lag dat bedrag dit jaar ergens tussen de € 8.000 en € 10.000.

Schaarste en leveringen

Ondanks alle problemen met schaarste aan grondstoffen zijn er – tot zover in ieder geval – weinig voor de agrarische bouw relevante materialen echt helemaal niet beschikbaar. Richard Huisman, algemeen directeur van bouwbedrijf en groothandel Huisman Gemert, noemt bepaalde multiplex-platen die bijvoorbeeld niet tot nauwelijks beschikbaar zijn. Maar meer impact hebben de lange levertijden. “Vroeger moest je twee tot drie weken wachten op je materieel, nu is dat soms twaalf weken. Dan is de flexibiliteit in een project er helemaal uit.” Diverse aannemers bevestigen dat de bouw van stallen of bewaarplaatsen hierdoor soms momenteel wat vertraging oploopt doordat gewacht moet worden op bepaalde leveringen, maar tot nu toe gaat dit vaak over niet meer dan enkele weken.

Lees verder onder grafiek

Bouwkosten zo’n 20% omhoog

Grootste impact voor de landbouw zit hem echter in de kosten. Meerdere aannemers becijferen dat de totale bouwkosten van een gemiddelde stal of loods nu zo’n 20% hoger liggen dan aan het begin van dit jaar. En wat die kosten over een paar maanden bedragen, durft eigenlijk niemand te zeggen. “Wij weten niet hoe we prijzen moeten maken voor onze klanten”, zegt Arthur Broos, projectleider bij bouwbedrijf Jos Vrolijk. “Er zijn producten die we niet voor november, december in een prijs kunnen vastleggen. Die moeten dan direct gekocht worden. Maar wat als je al het staal al inkoopt een half jaar vooruit en het staalbedrijf valt om? De markt zit dusdanig vol, dat je niet over veertien dagen aan het bouwen bent als je vandaag besluit om dit te gaan doen.”

Bouwen gaat wel door

Verrassend genoeg lijken de hoge prijzen de bouwlust nog niet direct erg te beïnvloeden. Voor een deel komt dat door bouw in andere sectoren: industrie en woningbouw. Maar de meeste bouwbedrijven die doen aan agrarische bouw geven aan dat ook vanuit de landbouw onverminderd animo is om te bouwen. Rabobank-sectormanager Food&Agri Jeroen van den Hurk ziet wel dat het bij hen momenteel wat rustiger is met financieringsvragen vanuit de landbouw voor uitbreiding met nieuwbouw, wat zou kunnen betekenen dat met enige vertraging straks de agrarische bouw wel terugloopt. Hierin speelt ook mee dat vergunningverlening voor uitbreiding niet gemakkelijk verloopt.

Maar er zijn ook redenen om toch te gaan bouwen. Adviseur Stefan van Summeren (adviesbureau Rombou) hoort in de praktijk dat alle stikstofperikelen daar soms ook een rol in spelen. “Mensen zijn bang dat een vergunning die ze hebben liggen alsnog wordt ingetrokken, of vrezen dat ze hun ammoniakruimte kwijtraken.”

Contracten en afspraken

Wie wel een nieuw bouwtraject ingaat, kan er rekening mee houden dat langdurige prijsvaste offertes niet afgegeven kunnen worden. Bouwbedrijven worstelen met hoe om te gaan met offertes en contractafspraken. Soms staat in contracten dat hogere grondstofkosten doorberekend kunnen worden aan de klant, maar dit is een voorwaarde die nog nooit eerder is toegepast omdat een stijging eerder ‘procentenwerk’ was. Sommige bedrijven overwegen om in nieuwe koopovereenkomsten afspraken te maken over het indexeren van prijzen, of met dagprijzen te gaan werken als ze een offerte uitbrengen.

Op de kleintjes letten

Lastig is dat het traject vaak als volgt verloopt: iemand bedenkt ongeveer wat hij wil, laat hier een eerste kostenindicatie op maken, gaat daarmee naar de bank om te kijken of die dit wil financieren, en gaat vervolgens aan de slag met vergunningen. Pas als dit traject is doorlopen, volgt de daadwerkelijke aanbesteding. Daar gaan echter minimaal maanden overheen. Ineens kunnen dan de bouwkosten 10% of 20% hoger zijn, en kan de financiering niet meer voldoen. Dat betekent, óf terug naar de bank, óf bezuinigen op het oorspronkelijke plan.

Rombou-adviseur Van Summeren noemt een aantal zaken die vaak voorbijkomen in zo’n bezuinigingsronde: niet isoleren (of dit uitstellen), minder onderkelderen – bijvoorbeeld geen kelders onder de voergang – minder vierkante meters, kiezen voor gebruikte stalinrichting, meer rechttoe, rechtaan bouwen, of kiezen voor golfplaten op het dak in plaats van sandwichpanelen.

Lees verder onder foto

Stapels hout liggen klaar voor de bouw van de nieuwe geitenstal van familie Olsthoorn. Volgens Huisman Gemert zijn vurenhouten balken zeker 100% in prijs gestegen sinds de start van dit jaar.
Stapels hout liggen klaar voor de bouw van de nieuwe geitenstal van familie Olsthoorn. Volgens Huisman Gemert zijn vurenhouten balken zeker 100% in prijs gestegen sinds de start van dit jaar.

Weinig zicht op verbetering

Wie de komende tijd wil gaan bouwen, krijgt ongetwijfeld met deze keuzes te maken. Zicht op stabilisering van de grondstofprijzen is er nog niet. “Niemand die het weet”, aldus Richard Huisman. “Toen we het tweede kwartaal in gingen, werd gezegd dat de prijzen in het vierde kwartaal weer zouden stabiliseren. Dat is niet de waarheid geworden. Nu hopen we dat dit in het eerste kwartaal van volgend jaar zal gebeuren. Maar dat is een hoop, geen verwachting.”

Of de hectische markt weer tot rust komt, hangt van verschillende dingen af, gezien ook de diversiteit aan oorzaken die een rol spelen bij de grondstofstijgingen. “De komende maanden speelt dit zeker nog wel”, aldus Madeline Buijs, sectoreconoom Bouw bij de ABN Amro. “Het is lastig verder vooruit te kijken.”

Lees ook: Hogere bouwkosten vergen een extra blik op de balans

Reacties

  1. Het klinkt alsof wij hier in Canada met ons hout blijven zitten. Bij ons is de markt ook krap en betalen we prijzen die we nog nooit gezien hebben. Corona is de “crisis” waar 98% niet ziek van wordt en 99.7% van de populatie overleefd. Er komen echter wel allerlei “crisis” uit voort. Woekerprijzen voor van alles en nog wat omdat de productie van “niet essentiele” producten werd stil gelegd. Dat komt ons nu op de koffie.

  2. Stel een handelaar heeft een stapel hout liggen waar hij 100 euro voor betaald heeft. Normaal verkoopt hij die voor 130 euro. Tijdens corona heeft hij zijn personeel niks laten doen en heeft de overheid het personeel betaald. Nu kan hij zijn hout voor 200 euro verkopen omdat er te weinig hout is. Moet de handelaar nu dat gekregen geld teruggeven?

Beheer
WP Admin