63% varkensboeren heeft veegerelateerde MRSA

Twee derde van de varkenshouders in Nederland is besmet met de veegerelateerde MRSA-bacterie. Dat concludeert de arts Brigitte van Cleef in haar promotieonderzoek aan het Vrij Universitair Medisch Centrum (VUmc) in Amsterdam. 63% van de varkenshouders en 10% van de gezinsleden dragen de veegerelateerde MRSA bacterie bij zich.

De meticilline-resistente Staphylococcus aureus, zoals de MRSA-bacterie voluit heet, is een stafylokokkenbacterie die voor de meest gebruikte antibiotica ongevoelig is. Stafylokokken komen voor op de huid en in de slijmvliezen (onder andere keel en neus) van mensen. Ongeveer 1 op de 3 mensen draagt deze bacterie bij zich in de neus. Soms kan deze bacterie ziekten veroorzaken als krentenbaard en steenpuisten. Ook kan de bacterie leiden tot bloedvergiftiging, botontsteking en longontsteking.

De resistente stafylokokkenbacterie, MRSA, is voor het eerst in 2003 in Nederland gevonden bij een veehouder. Daarna werd duidelijk dat er onder vee veel MRSA voorkomt. Deze ‘vee-MRSA’ lijkt veel op de MRSA die bij mensen voorkomt. In vergelijking met het buitenland komen in Nederland minder ziektes voor vanwege MRSA. “De structuur van de Nederlandse gezondheidszorg lijkt goed geschikt om MRSA-ontstekingen te voorkomen”, is een van de conclusies.

‘Vee-MRSA minder ziekmakend dan andere varianten’

Promovendus Brigitte van Cleef vertelt dat er drie varianten van MRSA zijn: De ziekenhuisvariant, de menselijke variant en de veevariant. De varianten hebben gemeen dat het alle drie stafylokokken zijn. “De drie varianten gaan steeds meer op elkaar lijken”, zegt van Cleef. Ze vermoedt dat de resistentie door bacteriën onderling kan worden overgedragen.

MRSA geeft geen problemen voor mensen met een normaal functionerend afweersysteem. Alleen bij mensen die vanwege ziekte, ouderdom of om een andere reden een verminderde afweer hebben, kan de resistente bacterie problemen veroorzaken. “Onder de vijftig varkenshouders uit mijn onderzoek, waren enkele varkenshouders die een steenpuist hadden gekregen vanwege de veevariant van de MRSA bacterie. De andere twee varianten van MRSA geven bij gezonde mensen meer aanleiding tot ziekteverschijnselen dan de veevariant. De veevariant is tot nu toe minder ziekmakend dan de andere twee MRSA varianten”, concludeert de arts.

Bacterie komt vermoedelijk binnen via neus en mond

Ze onderzocht hoe de overdracht van varkens op mensen plaatsvindt. Vermoedelijk komt de bacterie binnen via de neus en de mond. De bacterie wordt ingeademd met de stofdeeltjes waar de bacterie aan zit. Ook kan besmetting plaatsvinden wanneer de varkenshouder met zijn handen aan zijn neus zit. Van Cleef vermoedt dat een adembeschermingsmasker dat de neus en mond afdekt, veel besmetting kan voorkomen. Een van haar aanbevelingen is om dit nader te onderzoeken.

Onder omwonenden van varkenshouderijen komt niet meer vee-MRSA voor dan onder mensen die geen varkenshouderij in hun omgeving hebben, ook wanneer ze wel contact hebben met een varkenshouder. De bacterie verspreidt zich niet van mens op mens. Of dat zo blijft, durft ze niet te zeggen. “Met bacteriën kun je dat niet op voorhand zeggen. Wel kunnen we achteraf analyseren hoe iets is gegaan”, vertelt van Cleef. “Het is voor de toekomst belangrijk om goed te blijven monitoren en alert te zijn op veranderingen”, besluit de promoverende arts.

Kabinet en Kamer bespreken onderzoek in maart

De Tweede Kamer heeft donderdag gevraagd om een reactie van minister Edith Schippers (Volksgezondheid) en staatssecretaris Martijn van Dam (Economische Zaken) op het onderzoek. Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren wilde snel een debat, maar de meerderheid van het parlement ziet daar de noodzaak niet van. CDA’er Jaco Geurts wees erop dat de kern van de conclusies geen nieuws bevat: het is al langer bekend dat veel varkenshouders en kalverhouders met het veegerelateerde MRSA besmet zijn. Het onderzoek wordt besproken bij het overleg tussen kabinet en Kamer over dierziekten en antibiotica in maart.