‘Toch blijven vaccineren’

De vergelijking met corona dringt zich op. Net als nu met blauwtong heerste ook in 2021 heerste volop discussie over vaccinatie. Zin of onzin? Welke bevolkingsgroepen? En dan nog met welk vaccin? Nederland telt spontaan 17 miljoen virologen, verzuchtte Diederik Gommers van het Outbreak Management Team (OMT) destijds.

Bij blauwtong laait de emotie gelukkig minder op, maar in de kern speelt dezelfde discussie. Volgens de deskundigen is vaccineren de enige route om het virus te beteugelen, ook al biedt het vaccin geen 100% bescherming.

De impact van blauwtong is enorm. In 2023 werd op 6.026 locaties het virus gevonden. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en Royal GD stierven ruim 50.000 schapen en 6.000 runderen aan blauwtong. Dit jaar, en dat is de stand eind augustus, staat de teller al op 6.384 plekken met besmette dieren. Op veel meer plekken al dan over heel 2023. En de knutten zijn nog volop actief! September is in dat opzicht een rotmaand.

Tegenvaller

De cijfers zijn een tegenvaller. Iedereen hoopte dat met vaccinatie blauwtong beteugeld was. Laat het duidelijk zijn: dat is niet zo. Van de drie vaccins tegen dit BTV 3-virus werd misschien ook wel te veel verwacht. Onder testomstandigheden verminderde het aantal virusdeeltjes in het bloed. De vaccins volgden – net als destijds bij corona – een versnelde route in toelating. Het effect moet zich nu in de praktijk uitwijzen.

Hoewel de besmettingscijfers het misschien nog niet direct aangeven, is dit effect er wél. Sterfte is lager, en schapen zijn minder ernstig ziek, meldt dierenarts Reinard Everts van de Nederlandse Schapen- en Geitenfokkers Organisatie (NSFO). Eenzelfde geluid klinkt uit de rundveehoek: je voorkomt niet alle ziekte en sterfte, maar vaccinatie is de enige manier om dieren extra weerstand te geven. Hoe meer schapen- en melkveehouders vaccineren, hoe minder het virus verspreidt.

Blauwtong vergt uiterste van veehouders

Schrijnende situaties

Vaccinneren dus, met wellicht een booster-editie voor schapen. Naast natuurlijk alle maatregelen die meer of minder effect hebben, zoals ventilatie of niet ’s nachts weiden. Laat onverlet dat naast de emotionele ook de economische aspecten spelen. Vaccinatie kost geld, en de marges in de schapenhouderij zijn al mager. Ook de nasleep van een besmetting speelt een rol: productiedaling, vruchtbaarheids- en klauwproblemen. In deze editie van Boerderij vertellen rundvee- en schapenhouders hun verhaal. Het zijn schrijnende situaties. Zij maken zich zorgen over de toekomst.

Het is goed dat de sector het blauwtongdrama deelt. Politiek en maatschappij moeten weten wat zich op het erf afspeelt. Het geeft de kille cijfers die de Nederlandse Voedsel- en Watenautoriteit (NVWA) elke week afgeeft kleur en gevoel. Her en der wordt gezinspeeld op financiële compensatie. De vraag is of dit een kansrijke route is. Omwille van weersextremen, wispelturig beleid, handelspolitiek, et cetera is het achteraan aansluiten in de wachtrij.