Silent Spring

Er zijn kleine momenten in de geschiedenis die een grote weerslag hebben op de heersende gedachten over maatschappelijke thema’s. Zo’n moment deed zich voor in 1962 toen de begenadigde Amerikaanse schrijfster Rachel Carson haar boek Silent Spring – in de Nederlandse vertaling Dode Lente, 1964 – uitbracht.

De Verenigde Staten, waar vanuit vliegtuigjes grote gebieden stelselmatig werden besproeid met chemische bestrijdingsmiddelen, stonden aan de vooravond van grote maatschappelijke, juridische en democratische veranderingen.

In Silent Spring stelt de mariene biologe Rachel Carson voor het eerst het gebruik van chemische stoffen in bestrijdingsmiddelen ter discussie, omdat er voor mens en milieu ernstige nadelen aan zijn verbonden. Haar publicatie dat jaar, geschreven in een levendige en tegelijk effectieve stijl, gesteund door haar wetenschappelijke achtergrond en haar reeds gevestigde reputatie als schrijfster, werd een richtinggevend document, dat in de westerse wereld een golf van steun én van verontwaardigheid teweeg zou brengen.

Haar geschrift sloeg aan bij het algemene publiek mede doordat het boek begint als griezelverhaal. Het boek veroorzaakte aan de andere kant een golf van verontwaardiging in de chemische industrie. Was het immers niet zo dat de chemische pesticiden oogsten redden en voedselzekerheid en inkomens hadden zeker gesteld? En was deze mevrouw niet incapabel, onwetend en tegen het hysterische aan? Toch koos het publiek de zijde van de schrijfster die met haar eerdere boek The Sea Around Us veel draagvlak had gecreëerd voor de schoonheid van de ongerepte natuur. Bovendien was Silent Spring van tal van referenties voorzien. En voor wat betreft die grote industriebonzen: konden ze wel tegen één vrouw, wier integriteit nooit ter discussie had gestaan.

Bij alle commotie liet President Kennedy een commissie uitzoeken wat er nu klopte van de gevaren van pesticidegebruik. In mei 1963 kwam de commissie tot de slotsom dat de chemicaliën directe en langetermijnschade konden aanrichten bij mens en dier en dat overheden gefaald hadden in de bescherming van hun burgers hiervoor en bovendien feitelijk niet wisten om wat voor stoffen het ging.

Al snel werden in de Verenigde Staten op vele fronten wettelijke amendementen ingediend, waaronder regelgeving voor het uitsluiten van het gebruik van DDT. Silent Spring wordt wel gezien als dé stimulus voor het ontstaan van een actieve milieubeweging in Noord-Amerika en West-Europa. Zij zou uitgroeien tot een permanente publieke stem, die het geluid van de gevestigde (chemische) industrie nog vaak zou overtreffen. Rachel Carson maakte dat niet meer mee. Zij overleed in 1964 aan de gevolgen van een hartaanval.

Bronnen
Rachel Carson’s Silent Spring and the Beginning of the Environmental Movement in the United States
Wikipedia Silent Spring