Overheden kopen 33.300 hectare landbouwgrond in tien jaar tijd

Nederlandse overheden kochten van 2012 tot 2023 33.300 hectare landbouwgrond, goed voor 8,3% van het totaal verhandelde areaal. Provincies waren de grootste kopers, gevolgd door gemeenten en de rijksoverheid. Dit blijkt uit onderzoek van het Kadaster en Wageningen Economic Research.

Tussen 2012 en 2023 hebben de Nederlandse overheden gezamenlijk 33.300 hectare landbouwgrond aangekocht. Dit komt neer op 8,3% van het totaal verhandelde areaal in deze periode. De aankopen en verkopen door de overheid waren bijna in evenwicht, met een lichte toename van 0,5% in het totale overheidseigendom van landbouwgrond.

Lees ook: Prijs landbouwgrond stijgt fors in tweede kwartaal 2024

Lees verder onder de grafieken

Provincies grootste kopers landbouwgrond

De provincies waren de grootste kopers van landbouwgrond. Zij namen 38% van de totale overheidsaankopen voor hun rekening, wat neerkomt op 12.500 hectare. Gemeenten volgden met 8.900 hectare (27%), de rijksoverheid met 7.500 hectare (22%) en de waterschappen met 3.100 hectare (9%). De aankopen door de provincies namen toe vanaf 2015, toen zij zelf verantwoordelijk werden voor de aankoop van landbouwgrond. Hierdoor stegen hun aankopen van gemiddeld 500 hectare per jaar in de periode 2012-2014 naar gemiddeld 1.200 hectare per jaar tussen 2015 en 2023.

Switch tussen de grafieken door op 1 of 2 te klikken

Rijksoverheid verkoopt meer landbouwgrond dan het koopt

De rijksoverheid, met name via het Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL), verkocht meer grond dan zij kocht. In totaal verkocht BBL 7.200 hectare landbouwgrond, waarvan 3.400 hectare naar andere overheden ging, met name provincies en Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer was een belangrijke koper van landbouwgrond, met 2.800 hectare in de periode 2012-2023, grotendeels afkomstig van andere overheden zoals BBL en provincies. De afbouw van grondaankopen door BBL na 2015 leidde tot een significante daling in de jaarlijkse grondaankopen door het rijk.

Limburgse gemeente grootste koper onder de gemeenten

Gemeenten kochten in dezelfde periode bijna evenveel grond als zij verkochten, namelijk 8.900 hectare gekocht en 8.800 hectare verkocht. De gemeente Bergen (L.) was de grootste koper onder de gemeenten, met 460 hectare aangekocht voor projecten zoals het Energielandgoed Wells Meer. In de periode 2012-2023 werd bijna 11.000 hectare landbouwgrond verhandeld tussen verschillende overheidsinstanties. Dit betrof aankopen tussen provincies, gemeenten, BBL en Staatsbosbeheer, gerelateerd aan langdurige gebiedsprocessen voor natuurontwikkeling en andere maatschappelijke doelen.

Drenthe heeft per saldo meeste grond verworven

Noord-Brabant was de provincie met de meeste aankopen, namelijk 2.200 hectare, terwijl Drenthe de netto grootste koper was met een toename van ruim 900 hectare. De provincie Drenthe heeft de meeste landbouwgrond verworven, terwijl provincies zoals Flevoland, Zeeland en Utrecht minder dan 500 hectare kochten. De aankoop van landbouwgrond door waterschappen bleef door de jaren heen vrij constant, met gemiddeld 250 hectare per jaar.

Bij de verkoop van landbouwgrond door de rijksoverheid speelde naast BBL ook het Rijksvastgoedbedrijf een rol. Het Rijksvastgoedbedrijf verkocht bijna 60% van de 2.900 hectare landbouwgrond die het rijk, los van BBL, tussen 2012 en 2023 verkocht. Andere belangrijke kopers binnen de rijksoverheid waren Staatsbosbeheer en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, met respectievelijk 2.800 en 1.600 hectare landbouwgrond.