Notering? Handjeklap!

Het is overal hetzelfde: noteringen komen tot stand in een handjeklap van handelaren. Boeren hebben niks te vertellen, en de notering heeft niks te maken met de kostprijs.

Ik ben in januari in Egypte bezig geweest om te kijken hoe je de vogelgriep vanuit de keten zou kunnen controleren (bestrijden kunnen ze al niet meer: daarvoor is het virus al te wijd verspreid in de populatie). Ik vroeg me af hoe de prijsvorming daar nu verloopt. Ik wist dat in Nederland gewerkt wordt met de basiscontractprijs (BCP) die altijd zo mooi in Boerderij vermeld staat, maar ik wist niet hoe dat nu precies in elkaar steekt. Daarop stuurde ik een mailtje naar de Boerderij-redactie met de vraag me de systematiek eens uit te leggen.

Geen formule maar handjeklap

Ik verwachtte dat er een formule terug zou komen waarin energieprijs, voerprijs, kuikenprijs, de vaste kosten en hoeveelheid import/export van kuikenvlees wel terug zouden komen. Niets was minder waar. De eerste verrassing voor mij, en ik geloof ook voor de Boerderij-redactie is dat de betrokken partijen bepaald geen openheid lijken te geven hoe die basiscontractnotering tot stand komt. Dat zal er wel mee te maken hebben dat de voorloper van deze BCP, de VHVP-notering, door de Nma bestraft is wegens verboden prijsafspraken. Die prijsnotering eindigde in week 15 van 2000, en de week erop publiceerde Pluimveehouderij de BCP voor het eerst.
Maar hoe komt die ‘nieuwe’ notering nu tot stand? ‘Meer dan een handvol’ pluimveeslachterijen geeft elke woensdagmorgen zijn prijs door aan een aan de redactie en een door de sector niet bekendgemaakt accountantsbureau. Die berekent daaruit het gemiddelde en dat is dan de BCP. Die wordt ’s avonds nog even, vast met een neutje, besproken in een openbare bijeenkomst met slachterijen en handelaren in het Pluimveemuseum in Barneveld, vastgesteld en naar buiten gebracht.

Het was voor mij heel aardig om te zien dat het in Nederland dus niet veel anders gaat dan in Egypte. Geen mooi berekeningsmodel maar nog steeds een ‘modern’ handjeklappen van een stel handelaren “waar sturen we boeren nu mee naar huis?” Er is een open notering (deze denk ik) en dan ook nog de echte contractprijzen, die de mengvoerboeren aanbieden: die zullen vast wel wat meer Excel en minder sigaar en neut in de prijsbepaling gooien.

Varkens kennen dezelfde systematiek

Ik krijg uit alle blogs en signalen van varkensvrienden een beetje de indruk dat het bij de varkens niet veel anders lijkt te gaan. Zouden Tönnies en Vion elkaar ook op kritieke momenten bellen en dan van: ‘Hoi, gefeliciteerd met die dioxinetoestand. Zullen we de prijs 20 cent naar beneden doen, volop slachten en de opslag vol leggen met goedkoop vlees, dan maar weer schaarste creëren en al dat goedkope opslagvlees de markt op doen?’ Of ben ik nou cynisch?

EU is de aanjager

De EU subsidieert deze prijsmanipulaties met particuliere opslag, interventie en exportrestitutie. De boer en consument zijn hiervan de dupe en de consument in het importerende land spekkoper. Denk maar aan de EU-boterberg, die via de Sovjet Unie weer opdook in een lid van onze Euro PIGS? Ik zal geen naam noemen. Dat klinkt nu weer echt als Brusselse, gemeenschappelijke landbouwbeleid-praktijken, -logica en -besluitvorming. Wie gelooft dat vraag en aanbod in de markt tot de beste prijsvorming leidt voor alle belanghebbenden, gelooft vast ook nog steeds in sinterklaas en zwartepiet!

Foto’s: Anton van Engelen