‘Meer grip op Europees geld, meer risico voor boeren’

Het is een flinke tegenvaller: de basispremie voor deelname aan het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zakt dit jaar al met ruim €42 naar €158 per hectare. De afbouw naar deze €158 was pas voorzien voor 2027.

Het bericht van landbouwminister Femke Wiersma valt aan de vooravond van de aanvraagperiode. Op 1 maart startte de Gecombineerde opgave waarmee je de aanvraag voor de basispremie en eco-regeling kunt indienen. De basispremie moet bloeden voor de eco-regeling. Het is de keuze van Wiersma om deze eco-regeling op peil te houden.

Geen potjes meer in Den Haag

Voor goud blijft de premie €200 per hectare, voor zilver €100 en brons €60. Hier geldt een disclaimer dat als te veel boeren intekenen, dit bedrag kan zakken. En omgekeerd: als het animo laag is, kan de basispremie juist omhoog. De budgetten voor de basis- en eco-premie zijn in zekere zin communicerende vaten.

In tegenstelling tot afgelopen jaren heeft Nederland geen extra potje meer om het GLB-bedrag aan te vullen. Wiersma is ervoor in Brussel geweest, maar zonder succes. Zij heeft binnen het budget keuzes moeten maken. Zij wil de boeren die aanvullende maatschappelijke diensten leveren niet teleurstellen. Het zou ondermijnend zijn voor het draagvlak van de eco-regeling. Een keuze die past in deze tijd. Haar insteek krijgt ook steun vanuit de sector, van onder meer LTO Nederland en Agractie.

Inleveren op basispremie voor eco-regeling

En toch zal Wiersma met haar BBB-profiel het lastig te verkroppen vinden. Nederland koos destijds voor een ingewikkelde invulling van de eco-paragraaf in het GLB. In andere lidstaten is dit pakket van basis- en eco-eisen een stuk simpeler. Als Nederland te veel uit de pas loopt, kan dit nadelig zijn voor de concurrentiepositie.

In Brussel verschuiven de prioriteiten

Misschien is dat laatste nog belangrijker dan de premievaststelling voor 2025. EU-landbouwcommissaris Christophe Hansen presenteerde eind februari de contouren van het GLB na 2027, maar zei niets over het budget. Nou, er zijn kapers op de kust: defensie en industrie. De prioriteiten in Brussel komen anders te liggen. En het is logisch dat daarmee ook de budgetten gaan verschuiven. Ook de veranderende houding van de VS tegenover Europa, China of wie dan ook zal tot andere afwegingen leiden. Het is misschien nog niet eens zo erg als het landbouwbudget krimpt, als dat dan maar overal gelijk minder wordt.

Brussel wil dat in de toekomst lidstaten zelf meer zeggenschap krijgen over de besteding van Europees geld. Hier zit ontegenzeggelijk een risico in. Geoormerkte landbouweuro’s kunnen een andere besteding krijgen. Sturen met geld. Op het spreekwoordelijke gelijke speelveld kunnen daardoor weleens wat hindernissen komen. Vinger aan de pols dus. Een krachtig, eenduidig kabinet is dan wel handig. Maar met de inleidende beschietingen op de Voorjaarsnota lijkt in Den Haag een verkiezingskoorts op te steken. Dat is geen goed teken.