Leegloop dreigt

De alarmbel rinkelt over het verdwijnen van de praktische ervaring in de uitvoerende taken op het akkerbouwbedrijf.

Akkerbouwbedrijven worden groter, schaalvergroting neemt hand over hand toe. Dit vraagt om aanpassing van de bedrijfsvoering. Van het management worden andere capaciteiten gevraagd. In managementjargon kun je stellen dat functiescheiding zijn intrede doet. Vroeger voerde de akkerbouwer alles zelf uit. Hij wist alles van het bedrijf en had het goed in beeld. Bij groter wordende bedrijven is dat niet meer het geval, sterker nog: het is onmogelijk.

Vreemd personeel doet meer en meer zijn intrede. Dat is niet nieuw. Vroeger werd veelvuldig gebruikgemaakt van de zogenoemde bedrijfsverzorging, ooit opgericht om de akkerbouwer bij ziekte te vervangen. Overigens een mooi systeem en een voorbeeld van onderlinge solidariteit. Dit systeem had een waarborg van behoud van kwaliteit in zich: de bedrijfsverzorgers waren continu en op verschillende bedrijven met het akkerbouwvak bezig. Zij waren ervaren in alle aspecten van het akkerbouwbedrijf en kenden veel telers in de regio.

De huidige arbeidsmarkt is zeer flexibel. Veel tijdelijke contracten en er wordt op losse basis ingehuurd: zzp’ers, flexwerkers uit het buitenland enzovoort. Tevens is er op dit moment een overschot aan losse en flexibele arbeid als gevolg van de economische crisis.

De tarieven zijn uiterst scherp. Al gauw wordt bij iets hogere tarieven een beroep gedaan op werknemers uit bijvoorbeeld Polen. Dit lijkt aantrekkelijk en goedkoop. Echter, door deze aanpak gaat nuttige en noodzakelijke ervaring verloren. De ervaren bedrijfsverzorger dreigt uit beeld te raken, zie de reorganisaties bij de organisaties voor bedrijfsverzorging. Hiermee verdwijnt praktische ervaring. De vraag rijst: wat gebeurt er wanneer de economie aantrekt?

Ook stroomt ervaring weg door de vergrijzing. Naar schatting verdwijnen de komende tien jaar 1 miljoen werkende Nederlanders uit het arbeidsproces. De landbouw wordt hierdoor zwaar getroffen.

Beide aspecten zijn aanleiding om de noodklok te luiden over het verdwijnen van praktische ervaring in de uitvoerende taken op het akkerbouwbedrijf.

Wat te doen? De ervaring behouden en overdragen. Dat betekent: meer werken aan het werken met vaste medewerkers. Niet met losse arbeid die incidenteel wordt ingehuurd en vluchtig is, maar juist met vaste krachten, met specialisatie in uitvoerende taken. Een vaste pool van deskundige, ervaren zzp’ers kan een goede optie zijn.

En ook: koester de organisaties die nu zorgdragen voor het beschikbaar stellen van ervaren uitvoerders op akkerbouwbedrijven. En maak er gebruik van! Deze organisaties, ooit opgericht met als doel onderlinge solidariteit in de landbouw bij ziekte, moeten zichzelf weer uitvinden, met als doel blijvend en flexibel beschikbaar stellen van ervaren uitvoerders in de landbouw, tegen een acceptabele prijs.

Uiteraard moet de markt ook hier zijn werk doen. Maar uitsluitend kiezen voor een kortetermijnaanpak leidt tot een catastrofe. Langetermijnvisie is noodzakelijk.