Lactalis tegen de rest (1)

Franse zuivelfabrieken moeten leveranciers een contract aanbieden. Dat bindt boeren met handen en voeten aan hun afnemer.

In 2015 is het zo ver; na 32 jaar(!) komt er een eind aan het quotumtijdperk. Voor de één een zegen, voor de ander een gruwel. Maar de beslissing is gevallen en we moeten ons er aan aanpassen. Om boeren in het quotumloze tijdperk beter te beschermen, heeft de Franse overheid zuivelfabrieken verplicht hun leveranciers een leveringscontract aan te bieden. Voor de coöperaties geldt dat niet, omdat die al een leverings- en afnameplicht kennen.

Geen onderhandelingsruimte

In plaats van een betere bescherming  te geven, lijken de contracten boeren met handen en voeten te binden aan hun afnemer. Elke onderhandelingsvrijheid is weg. De fabriek bepaalt hoeveel een boer mag leveren en onder welke voorwaarden. Het wrange is dat deze verplichting  tot contractering het gevolg is van de boerenacties tegen de grootwinkelbedrijven waarover ik in 2008 al schreef.

60 procent melk naar particuliere fabriek

Collega-blogger Vera Wijnveen schreef eerder over de strijd tussen Lactalis en haar leveranciers. Deze strijd is belangrijk, omdat dat bedrijf de dienst uitmaakt op de Franse zuivelmarkt. Lactalis’ wil is wet en dat wil het zo houden. Het Franse zuivellandschap ziet er namelijk heel anders uit dan het Nederlandse. 60 procent van de melk wordt door particuliere fabrieken als Lactalis, Bongrain en Danone verwerkt. Zij hebben vooral sterke A-merken.

Coöperaties zijn niet alleen in de minderheid, ze zitten ook vooral in bulkproducten als kaas, UHT-melk, boter en poeder. De melkprijs wordt niet marktconform uitbetaald, maar komt tot stand na onderhandelingen tussen melkveehouders en de particuliere en coöperatieve fabrieken; vaak onder druk van acties en stakingen.

Wij leveren onze melk aan een coöperatie en hebben geen last van deze contractverplichting. Ik kan goed begrijpen dat boeren vrij willen zijn en liever hun melk aan een particulier verkopen. Het geeft het gevoel dat je eigen baas bent. Maar dan moet er wel echt ruimte zijn om vrij te zijn.

Wantrouwen

Er is veel wantrouwen tegen de coöperaties, omdat ze volgens veel boeren geen haar beter zijn dan de particuliere fabrieken. Tegelijkertijd ben je als lid ook nog eens aansprakelijk als het mis gaat. Dat het laatste geen theorie is, hebben wij ondervonden. Onze coöperatie (Unicopa) ging een ‘vrijerij’ aan met de particulier Entremont. Na drie jaar ging het mis en toen rampjaar 2009 er nog bij kwam, ging de hele tent kopje onder. Op het nippertje is een faillissement  voorkomen, anders had het elk lid gemiddeld €65.000 gekost. Coöperatie  Sodiaal heeft ons overgenomen na een schuldsanering. We zijn nu lid van Sodiaal en daar ben ik nog alle dagen blij om. Wie niet wilde tekenen, moest op zoek naar een nieuwe afnemer en zit nu dus met de gebakken peren.

Bedrijven op slot

Lactalis heeft al duidelijk gemaakt dat het helemaal geen belang heeft bij extra melk. In het contract staat dat het alleen de landelijke prijs betaalt voor melk binnen het quotum. De leveranciers hebben geen enkel uitzicht op extra melk na 2015 en daarmee zet Lactalis hun bedrijven eigenlijk op slot. Ondertussen investeert het bedrijf volop in het buitenland. Het heeft al overnames gedaan in Spanje, Zweden en Italië (Parmalat) en is daarmee de op één na grootste zuivelindustrie in Europa.