Fotoreportage: van grupstal naar melkrobot

Nico (57) en Wilma (52) van de Kamp hebben samen met hun kinderen Jan, Bernadet en Mark een gemengd bedrijf in Putten. Naast 1.900 vleesvarkens met 1 ster Beter Leven, hebben ze 52 melkkoeien, 30 stuks jongvee en 35 hectare. Recent hebben zij de nieuwe ligboxenstal in gebruik genomen. - Foto's: Koos Groenewold

De nieuwe ligboxenstal is tegen de bestaande jongveestal aangebouwd. Links achterin, aan het woonhuis vast staat de grupstal. Het eerste deel bouwden Nico’s ouders in 1958, in 1975 volgde het achterste deel. Daarachter staat nog een varkensstal, net als de beide schuren midden en rechts op de foto.

Elke koe heeft een vaste plek, die ze uit de wei zelf weer opzoekt, waarna Nico en Wilma de koe vastzetten. Op het bordje boven de koe staat het oornummer en de brokgift. De koeien krijgen onbeperkt kuilgras, wat met de hand voor de koe wordt geschept. Twee keer per dag krijgen ze met de hand brok en mais met de voerdoseerbak voor de shovel of vanuit de kruiwagen. In de nieuwe stal blijven de koeien onbeperkt kuilgras en beperkt mais krijgen. Brok krijgen ze vanaf dan alleen in de robot en krachtvoerbox.

Met 5 melkstellen kon Nico zijn 52 koeien in 1,5 tot 2 uur tijd melken. De koeien liggen ’s winters op stro. In de weideperiode liggen de roosters over de grup en liggen de koeien op gehakseld stro.

Dit is hem: de nieuwe ligboxenstal met plaats voor 60 melkkoeien. De stal is uitgerust met een krachtvoerbox voor de hoogproductieve koeien, koeborstel en een mestrobot.

In de spleten van de betonnen roostervloer zitten rubberen cassettes met dubbele flappen. Mest en urine vallen door de spleten naar de mestkelder, waarna de flappen zich weer sluiten. Bedruppeling vanuit de waterlijnen boven de roosters moet het aankoeken van mest voorkomen, waarna de mestrobot zijn werk kan doen. Dit systeem gaat eens per twee uur aan, net voor de mestrobot gaat rijden.

De monteur van Schipper Farm Tech legt de laatste hand aan de vaten boven de melkrobot. Het water uit de platenkoeler wordt opgeslagen in deze communicerende vaten. Het verwarmde water gaat naar de waterbakken voorin de stal. Als de wateraanvoer meer is dan de koeien opdrinken loopt het water via de overloop bovenaan de vaten de mestput in. De voorgekoelde melk gaat naar de melktank, die is ingericht met puls/pauzekoeling. Twee uur na de melkleverantie gaat de koeling automatisch aan en koelt de melk pulsgewijs, om aanvriezen te voorkomen.

Nico werkt met vrij koeverkeer. De koeien lopen rechts op deze foto de robot in en komen vervolgens links weer het koppel in, gaan naar de separatieruimte of het strohok rechts achter de robot. De separatieruimte is ingericht met ligboxen en heeft een voerhek. Als de separatieruimte niet in gebruik is kan Nico eenvoudig het hek omhoogschuiven en deze ruimte benutten voor de melkkoeien.

Na de laatste ochtendmelking op de grupstal gaan de koeien de wei in. Voorlopig voor het laatst. Als de koeien gewend zijn aan het robotmelken hopen Nico en Wilma de laatste weidedagen mee te pakken. Vanuit de wei lopen de koeien voor het eerst naar de nieuwe ligboxenstal.

Wat onwennig zetten de koeien de eerste stappen in de nieuwe stal. De waterbakken, koeborstel, krachtvoerbox, mestrobot en melkrobot zijn nog onbekend en worden de eerste uren nieuwsgierig bekeken en besnuffeld. Nico houdt de pinken en droge koeien al op een ligboxenstal, waardoor de koeien de boxen en het voerhek al kennen. En dat is duidelijk te zien, binnen een uur staan de koeien al te eten en liggen tevreden in de ruime boxen te herkauwen.

Na twee uren wennen in de stal start Van de Kamp met melken. In de voorselectieruimte (rechts op de foto) kan Nico 5 koeien opsluiten en een voor een de robot in begeleiden.

Het vraagt de eerste dagen wat spierkracht om de koeien in de melkrobot te krijgen. Koppelgenoten kijken nieuwsgierig toe. Al op dag twee komen de eerste koeien zelfstandig de melkrobot inlopen. De stal is tijdelijk in drie groepen verdeeld, die na elkaar bij de robot komen. Het inmelken gaat de eerste dagen dag en nacht, koe voor koe, door. Vanaf dag drie zijn de hekken uit de stal en haalt de familie alleen de attentiekoeien op.

Het is opvallend hoe rustig de koeien in de robot staan. De GEA DairyRobot R9500 is een stille machine en weet de spenen snel te vinden, wellicht ook omdat Nico al jaren op robotuiers met een vierkante speenplaatsing fokt. De oudste koe van 16 jaar weet de robot zelfs in 18 seconden aan te sluiten. Een enkele koe laat bij de eerste melking de melk niet schieten, bij de tweede melking is dat geen probleem meer.

De 3D-camera bekijkt waar de spenen zitten en stuurt de grijze elementen aan de tepelbeker naar de speen toe. Via het gekleurde slangetje komt er lauw water in de beker, om de speen te reinigen. Vervolgens melkt de machine de koe voor. Het water en de voormelk lopen terug via de melkslang en eindigen in de mestkelder. Als de beker melk registreert schakelt hij over en vangt de melkstroom op via de zwarte melkslang. Als de koe uit is wordt er met behulp van lucht dip rond de spenen geblazen, wat via de gekleurde slangen de beker in komt. Vervolgens haalt de robot de melkbeker van de speen af.

Via het scherm is te zien hoe de melkstroom van elk kwartier op gang komt. Naast de liters en melktijd per kwartier zijn de geleidbaarheid, temperatuur en kleurwaarde per kwartier in beeld. In de inmelkperiode heeft elke koe toestemming om 5 keer per dag naar de robot te komen. Als dat goed draait kan Nico handmatig de koeien in groepen verdelen, variëren van een melktoestemming van 1 tot 5 keer per dag.

Als de koe uit is sluit de klep in de voerbak en draait de voerbak weg, zodat de koe de robot kan verlaten. De melkbekers worden gereinigd met waterstofperoxide. Ook de buitenkant van het melkstel en de vloer worden schoongemaakt met water. De eerste keer is dat even schrikken voor de volgende koe, die op dat moment net de melkrobot binnen kan lopen. Na een paar dagen zijn de koeien daar ook aan gewend.

Nico en Wilma hebben de ligboxen gevuld met de dikke fractie van gescheiden mest. De boxafscheiding is van ijzer, met een kunststof tussenstuk. De licht flexibele boxen zijn aan de voorkant open, voor veel kopruimte. Mocht er een koe vooruit de box uitgaan, dan kan de schoftboom eenvoudig omhoog om de koe weer terug te krijgen. De eerste dag kwam dit twee keer voor en blijkt het systeem goed te werken.

De eerste dagen in de nieuwe stal zitten erop en zijn naar tevredenheid van boer én koe verlopen. Ook Nico’s vader Jan (90) kijkt tevreden toe.