EU wil beter beleid voor bescherming landbouwgrond

De EU dringt aan op nieuw beleid om landbouwgrond beter te beschermen. Boeren hebben ondersteuning nodig voor verduurzaming en het omgaan met stijgende grondprijzen.

In een recent rapport roept de Europese Unie op tot betere bescherming van landbouwgrond. De druk op grond neemt toe door verstedelijking en stijgende grondprijzen, waardoor boeren het steeds moeilijker krijgen om hun bedrijven op lange termijn te handhaven. Het rapport stelt dat de verantwoordelijkheid voor grondbeheer niet alleen bij de boeren ligt; de EU moet met beleid komen om landbouwgrond beter te beschermen.

In Nederland lopen de grondprijzen hoog op. De gemiddelde prijs per hectare landbouwgrond ligt rond de €85.431, met uitschieters in Flevoland waar de prijs oploopt tot €150.644 per hectare. Deze cijfers zijn afkomstig van Eurostat en gebaseerd op de meest recente gegevens uit 2022. In andere EU-landen, zoals Letland en Kroatië, ligt de gemiddelde prijs veel lager, rond de €3.700 tot €4.420 per hectare. Deze grote verschillen tonen de ongelijkheid tussen Europese boeren aan, wat duidelijk maakt dat nieuw beleid dringend nodig is. Voor Nederlandse boeren betekent dit dat zij niet alleen te maken hebben met hoge kosten, maar ook met beperkte mogelijkheden om hun bedrijven uit te breiden of te verduurzamen.

Oplossingen van de EU voor grondbescherming

Het rapport van de EU biedt concrete oplossingen voor de bescherming van landbouwgrond. Deze oplossingen zijn gebaseerd op vijf pijlers die de landbouwsector sterker moeten maken:

• Aanpassing van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB): De EU stelt dat het GLB moet worden aangepast om boeren beter te ondersteunen bij de overgang naar duurzamere en concurrerende voedselsystemen. Dit omvat het versterken van de positie van boeren in de voedselketen en het beter reguleren van handel en toegang tot financiering. Door boeren een sterkere positie te geven, kunnen zij hun grond beter beschermen tegen niet-agrarische belangen en verstedelijking.
• Verduurzaming van landbouwsystemen: Boeren moeten toegang krijgen tot nieuwe technologieën en praktijken om hun grond duurzaam te beheren. De EU benadrukt dat innovaties in waterbeheer en veredelingstechnieken een belangrijke rol spelen. Deze maatregelen maken de landbouw veerkrachtiger tegen omgevingsfactoren zoals droogte en overstromingen, en beschermen tegelijkertijd de bodem.

Risicobeheer en crisismanagement

Een van de grootste zorgen van boeren is het omgaan met de onzekerheden die komen kijken bij klimaatverandering en economische druk. Het rapport stelt voor om risicobeheertools en crisismanagement te versterken, zodat boeren beter voorbereid zijn op schommelingen in het weer en de markt. Dit kan helpen om landbouwgrond te behouden en te beschermen tegen verlies. Daarnaast noemt de EU specifieke risicobeheertools die boeren moeten ondersteunen bij economische schommelingen en natuurrampen, waardoor hun bedrijfsvoering minder kwetsbaar wordt.

Lees verder onder de grafieken

De gegevens zijn gerangschikt op nationale gemiddelden. Voor Ierland, Spanje en Letland gaat het om voorlopige cijfers. Voor Polen zijn het geschatte gegevens. In Frankrijk verschilt de definitie, waarbij het gemiddelde is berekend op basis van zowel akkerland als blijvend grasland. Voor België, Duitsland, Cyprus, Italië, Oostenrijk en Portugal zijn geen gegevens beschikbaar.

Verschillen in grondprijzen

In het rapport worden de grote verschillen in grondprijzen binnen de EU benadrukt. Malta heeft de hoogste gemiddelde prijs per hectare landbouwgrond, met een verbijsterende €233.230. In Nederland zijn de prijzen ook hoog, maar in landen als Kroatië en Letland liggen de prijzen aanzienlijk lager. Boeren in deze landen kunnen makkelijker uitbreiden, terwijl boeren in Nederland worden geconfronteerd met beperkingen door de hoge kosten. Deze ongelijkheid vraagt om een beleid dat deze verschillen aanpakt. Het rapport roept op tot aanpassingen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en de verdeling van middelen om deze ongelijkheden te verminderen​.

De gegevens zijn gerangschikt op nationale gemiddelden. Voor Nederland, Spanje en Malta gaat het om voorlopige cijfers. Voor België en Polen zijn de cijfers uit 2021. Frankrijk heeft geen regionale gegevens ingediend. Voor Roemenië zijn alleen de cijfers van akkerland beschikbaar. Voor Duitsland, Cyprus, Italië en Portugal zijn er geen gegevens.

Generatievernieuwing en innovatie

Daarnaast stelt de EU dat de sector aantrekkelijker moet worden gemaakt voor de volgende generatie. Boeren hebben toegang nodig tot kennis en innovatie om de toekomst van hun bedrijven veilig te stellen. Digitalisering en nieuwe landbouwtechnieken kunnen boeren helpen om efficiënter en duurzamer te werken, maar hiervoor is steun vanuit de overheid essentieel. Het rapport onderstreept dat overheidssteun noodzakelijk is om deze transitie mogelijk te maken​.

De EU benadrukt dat zonder voldoende steun veel boeren, vooral in landen met hoge grondprijzen zoals Nederland, moeite zullen hebben om de noodzakelijke investeringen te doen voor verduurzaming en modernisering van hun bedrijfsvoering. De combinatie van hoge kosten en beperkte uitbreidingsmogelijkheden maakt het voor veel boeren lastig om hun bedrijven toekomstbestendig te maken.